Behruzbek Hamidov
Nega yolg’izlik xavfli?
Yolg’izlikni nafaqat introvertlar, balki ekstrovertlar ham boshdan kechirishi mumkin. U erkaklar va ayollar, boy va kambag’allarni qamrab oladi. Ko’pchiligimiz tez-tez yolg’izlikni his qilamiz va bu bo’sh so’zlar emas.
Amerikalik tadqiqotchilar tomonidan o’tkazilgan so’rov natijalariga ko’ra, kattalarning 60% dan ortig’i bu holatga moyil. Ular o’zlarini boshqalardan ajratilgandek his qilishadi va respondentlar hatto qarindoshlari huzurida ham salbiy kayfiyatni boshdan kechirishadi.
Psixolog Devid Narangning so’zlariga ko’ra, siz hatto do’stlaringiz yoki oilangiz bilan ham o’zingizni yolg’iz his qilishingiz mumkin. Ayniqsa bizning ahvolimizni tushunmasalar. Mutaxassisning ta’kidlashicha, yolg’izlikni vaqti-vaqti bilan boshdan kechirish tabiiy, ammo, afsuski, odamlar doimo shunday his qilishadi.
2017 yilda yolg’izlik tobora kuchayib borayotgan epidemiya sifatida tan olingan. Bundan tashqari, bu holat depressiya, demans va yurak-qon tomir kasalliklarining asosiy sabablaridan biriga aylanadi. Afsuski, yolg’izlik hatto psixologiyani yaxshi biladiganlarni ham “hayratlantiradi”. Misol uchun, murabbiy Megan Bruno o’zini nuqsonli his qiladigan salbiy munosabatdan ham azob chekayotganini tan oladi.
Yolg’izlikni engish uchun psixologlarning 10 ta maslahati
Salbiy his-tuyg’ular uchun o’zingizni hukm qilmang
Biror kishi o’zini salbiy holat uchun tanbeh qilsa, u faqat vaziyatni yanada kuchaytiradi. Megan Brunoning so’zlariga ko’ra, tanqid bizning qalbimizda ildiz otadi va vaqt o’tishi bilan odam hech kimga kerak emasligiga ishona boshlaydi. Mutaxassis o’z-o’ziga rahm-shafqatga murojaat qilishni, ya’ni deyarli barcha odamlar bunday tuyg’uni boshdan kechirishini tushunishni maslahat beradi.
Bu vaqtinchalik ekanligiga o’zingizni ishontiring
Esda tutingki, hozir boshdan kechirayotgan his-tuyg’ular, albatta, o’tib ketadi. Megan Bruno vaqt o’tishi bilan vaziyat albatta yaxshilanishiga ishontirmoqda.
Boshqalarni yordamga chaqiring
Mutaxassis o’z yaqinlaringizdan yordam so’rashni maslahat beradi: do’stlar, qarindoshlar yoki turmush o’rtoqlar. Oilaviy kechki ovqat qiling, eski do’stingizga qo’ng’iroq qiling yoki shunchaki ijtimoiy tarmoqlarda his-tuyg’ularingizni ifoda eting. Brunoning aytishicha, birinchi qadamni qo’yish kifoya va bu osonlashadi.
Tabiat bilan uchrashing
San’at yordamida yolg’izlikka qarshi kurashishga qaratilgan loyiha asoschisi Jeremi Nobel tabiat va hayvonlar bilan muloqot ruhni davolay olishiga ishonchi komil. Shuning uchun u yonimizdagi sovg’adan foydalanishni taklif qiladi.
Smartfoningizdan kamroq foydalaning
Devid Narang odamlarni uzoq vaqtdan beri insoniy muloqot o’rnini bosgan smartfonlarni bir muddat chetga surib qo’yishga taklif qiladi. Ijtimoiy tarmoqlarda beg’ubor suratlarga qoyil qolgan odamlar o’zlarini baxtsiz his qila boshlaydilar. Mutaxassis virtual do’stlarni haqiqiy qilish uchun Internetdan foydalanishni maslahat beradi, masalan, ularni haqiqiy uchrashuvga taklif qilish.
O’zingizni ijodkorlikda toping
Jeremi Nobel salbiy holatga duch kelgan odamlarni ijodkorlikda topishni tavsiya qiladi. She’rlar yozish, sharflar to’qish, bog’dorchilik, rasmlar yaratish – bularning barchasi inson dardini go’zal narsaga aylantirishning oddiy, ammo kuchli usullari.
Sizni sevadiganlarni eslang
Ba’zan bizni sevgan yoki sevganlarni eslash kifoya. Narang boshqa odamni biz hurmatga loyiq ekanligimizga ishontirgan yoki ishontirayotgan sabablarga e’tibor qaratishni taklif qiladi. Bunday xotiralar salbiy kayfiyatni engishga yordam beradi.
Notanishlarga bir oz mehr ko’rsating
Narangning so’zlariga ko’ra, begonalarga nisbatan kichik mehribonlik bizni yaxshi his qiladi. Shuning uchun u samimiy harakatlardan uyalmaslikni taklif qiladi, masalan, shoshilinch odamni navbatda o’tkazib yuborish yoki lift eshigini ushlab turish.
O’xshash odamlarni toping
Narang sizni qiziqtirgan faoliyat bilan shug’ullanadigan hamfikrlarni topishni maslahat beradi. U ko’ngillilar tashkilotlari va qiziqish klublariga e’tibor berishni taklif qiladi, bu erda siz yangi his-tuyg’ularni olishingiz va tajribangizni baham ko’rishingiz mumkin.
Yolg’izlikdan qochmang
Muammoingizni hal qilishga harakat qiling. Narang salbiy holatga nima sabab bo’lganini va undan qochish uchun nima qilish kerakligini aniqlash uchun yashashni maslahat beradi. U g’alabaga jiddiy munosabatda bo’lsa, boshimizga oydinlik kirib kelishiga va muammoni hal qilishiga ishonadi.
Yolg’izlik odatiy hodisa bo’lishiga qaramay, u bilan kurashish unchalik oson emas. Agar siz depressiya yoqasida bo’lsangiz va buni aniq tushunsangiz, mutaxassis bilan bog’lanishingiz kerak. Bu birinchi qadamni qo’yishga va tashqi dunyo bilan aloqa o’rnatishga yordam beradigan mutaxassis.
Izzattillo Islomov
