COVID-19 vaktsinasidan qo’rqishingizning 9 sababi

Umuman olganda, bu yangilik emas. Taxminan 200 yil oldin, chechakka qarshi ommaviy emlash paytida qorong’u aholi emlashning foydasini tushunmay, g’alayon ko’targanida ham xuddi shunday voqea sodir bo’lgan. Pandemiya boshida qanday qilib hamma osiyolik odamlardan chetlanib, ularni koronavirus tarqalishida ayblaganini eslaysizmi? Bu ham ajablanarli emas: qo’rquv nafratni keltirib chiqaradi va ongni bulut qiladi.

Keling, fitna nazariyotchilarining “mikrochipga vaksina kiritiladi, uning yordamida jahon hukumati insoniyat ustidan nazoratni qo‘lga kiritishga umid qilmoqda” kabi bema’ni nazariyalari bilan yolg‘iz qoldiraylik. Ularning soni unchalik ko’p emas, ular juda baland ovozda. Anti-vaxxers va Covid dissidentlari deb ataladiganlarning aksariyati zo’ravon norozilikdan ko’ra shubhaga o’xshash dalillarni keltirib chiqaradi.

SHUNCHA ISHLAB CHIQISH QAYERDAN KELADI?

Aytaylik, ko’pchilik rasmiylarga ishonmaydi va mashhurlarning chaqiruvlariga e’tibor bermaydi. Ammo yuqumli kasalliklar bo’yicha mutaxassislar va virusologlar bor, ular noto’g’ri tushunchalarni juda ishonchli tarzda rad etadilar! Nihoyat, o’zini saqlab qolish instinkti qayerda, chunki reanimatsiya bo’limida o’lim ehtimoli shubhadan ustun bo’lishi kerak? Va shunga qaramay, ongsiz elementlar cheklovlar va o’z ishlarini yo’qotish xavfiga qaramay, o’jarlik bilan emlashni rad etishadi.

Eng oson yo’li ularni tanqidiy fikrlashni va ma’lumotni filtrlashni bilmaydigan johillar deb atashdir. Ammo, masalan, global “anti-vaxxer” harakatining etakchilaridan biri, kichik Robert Kennedi Garvard bakalavriat darajasiga va Virjiniya universitetining yuridik fakultetiga ega. Siz uni kam ma’lumotli ahmoq deb ayta olmaysiz. Ayni paytda, aynan u Bill Geytsning umumiy kuzatuv maqsadida COVID-19 vaktsinasi orqali mikrochiplarni tarqatish haqidagi makkor rejasi haqida mish-mishlarni tarqatgan.

Instagram (Rossiyada taqiqlangan ekstremistik tashkilot) faolni dezinformatsiya uchun darhol bloklagan bo’lsa-da, bu g’oya “ommaga borishga” muvaffaq bo’ldi va ko’plab aqlli izdoshlariga ega edi. Ma’lum bo‘lishicha, gap ta’lim haqida emas. Keyin nima?

HAMMA NARSA KO’PROQ MUMKINROQ

Klinik psixolog Genevieve Beaulieu-Peltierning fikricha, emlashni istamaslik ortida diniy e’tiqodlar, aqliy rivojlanish yoki salomatlik holatidan tashqari bir qator boshqa omillar ham bor.

“Men asosan shaxsiyat, tashvish va kayfiyat buzilishidan aziyat chekadigan kattalar mijozlari bilan ishlayman. Pandemiya boshlanganidan beri men doimiy ravishda umumiy tushkunlik, umidsizlik va umidsizlik tuyg’usi kuchayib borayotganini kuzataman. Darhaqiqat, emlashdan bosh tortish ortida har bir insonning tanlovi va xatti-harakatini belgilaydigan his-tuyg’ularning butun kaleydoskopi bor.

1. Noto’g’ri tushunish va ma’lumot etishmasligi

Ko’pchilik vaktsinaning o’zi haqida deyarli hech narsa bilishmaydi va ommaviy emlash zarurligini tushunmaydilar. Qarama-qarshi ma’lumotlardan boshim aylanmoqda. Agar odamlar hali ham ulardan keyin kasal bo’lib, boshqalarga yuqtirishsa, emlashdan nima foyda? Nima uchun koronavirusga eng zaif bo’lgan yoshlarni emlash kerak? Oddiy javoblarning yo’qligi tom ma’noda fikrlashni falaj qiladi. Natijada, odamlar butunlay sarosimaga tushib, harakatsiz bo’lib qoladilar.

2. Ukol va vaksinalardan qo’rqish

Darhaqiqat, kattalarning 10-20 foizi ignalar, shpritslar va ular keltirib chiqaradigan og’riqlardan qo’rqishadi. Bu hodisaning nomi bor – tripanofobiya. Bu arzimas narsadek tuyuladi, lekin bo’lajak protsedura haqida o’ylash odamni shunday dahshatga soladiki, u bor kuchi bilan undan qochishga harakat qiladi. Boshqa hollarda, tashvish vaktsinaning o’zi mumkin bo’lgan yon ta’siridir. Odamlar emlashga qarshi emasga o’xshaydi, lekin ular kechiktirilgan oqibatlarga olib kelmasligiga ishonch hosil qilish uchun ko’pchilik emlashguncha kutishadi.

3. O‘zini nochor his qilish

Vaktsinatsiyaga qaramay, pandemiya tez orada tugamaydi, degan bashoratlarga javoban jiddiy psixologik to’siq paydo bo’ladi, chunki doimiy ravishda yangi shtammlar paydo bo’ladi. Uzoq davom etgan inqiroz bilan bog’liq umidsizlik va befarqlik “pandemik charchoq” atamasi bilan to’g’ri qabul qilinadi. Umidsizlik hissi va umidlarning qulashi barcha motivatsiyani, shu jumladan majburiy emlashdan o’tish istagini yo’q qilishi mumkin.

4. Oddiy ishonch