Demans haqida muhim ma’lumotlar

Demans – bu inson miyasida g’ayritabiiy o’zgarishlar natijasida kelib chiqadigan va bir nechta sohalarda buzilishlarga olib keladigan kasalliklar guruhining umumiy atamasi: kognitiv, funktsional, psixiatrik, xulq-atvor va jismoniy. Vaqt o’tishi bilan bu buzilishlar shunchalik og’ir bo’lishi mumkinki, ular kundalik faoliyatga xalaqit beradi, xatti-harakatlarga ta’sir qiladi va shaxsiy xususiyatlarni va hatto yaqinlaringizga nisbatan his-tuyg’ularini o’zgartiradi.

Maqolada demans haqida eng muhim narsalar to’plangan: belgilar va genetik shartlardan davolashgacha va qarilik demansini normal fiziologik qarish bilan qanday aralashtirmaslik kerak.

Demansga nima sabab bo’ladi?

Demans miya hujayralariga zarar etkazadigan kasalliklar tufayli yuzaga keladi. Ular neyronlarning samarali muloqot qilish qobiliyatini buzadi, bu esa odamning odatiy xatti-harakatlarini, xatti-harakatlarini, fikrlarini va his-tuyg’ularini o’zgartiradi. Qarindoshlar va do’stlar hatto shaxsiyatdagi o’zgarishlarni ham sezishlari mumkin – masalan, keksa odam to’satdan o’zini tutib qoldi yoki aksincha, notinch bo’lib qoldi. Miyaning turli sohalari turli funktsiyalar uchun mas’uldir va demansdagi o’zgarishlar qaysi sohaga zarar yetkazilganiga bog’liq.

Demans statistikasiga ko’ra, 80% hollarda demansning sababi Altsgeymer kasalligidir. U irsiy bo’lib, miyada neyronlar va ularning aloqalariga zarar etkazadigan blyashka mavjudligi bilan tavsiflanadi. Altsgeymer miyaning xotira va o’rganish uchun mas’ul bo’lgan qismi bo’lgan hipokampusdagi miya hujayralarini eng og’ir shikastlaydi. Ko’pincha demansni keltirib chiqaradigan bu zarar.

Qachon faqat qariydi va qachon demans bo’ladi?

Demans millionlab odamlarga ta’sir qiladi – dunyodagi 85 va undan katta yoshdagi odamlarning taxminan uchdan bir qismi bu kasallikka chalingan bo’lishi mumkin. Ammo demans qarishning oddiy qismi emas. Ko’p odamlar 90 yil yoki undan ko’proq alomatlarsiz yashaydilar, ammo qarishning oddiy belgilarini sezishi mumkin. Taqqoslash uchun biz ularni jadvalda to’pladik.