Izzattillo Islomov
PSIXIATRIYA TARIXIGA QISQACHA EKSKURSIYA
1808 yilda nemis shifokori Iogann Reil “psixiatriya” nomini yaratdi va keyinchalik uning asoschisi maqomini oldi. Lekin, aslida, hammasi shumer sehrgarlari bilan boshlandi, ular sehr va tumorlar bilan “jinnilik” bilan kurashdilar.
Miloddan avvalgi V asrga kelib. Qadimgi shifokorlar jinnilikning tabiati “ilohiy” yoki “iblis” bo’lishi mumkinligiga qaror qilishdi. Va taxminan bir vaqtning o’zida ular psixoz belgilarini aniqlashni o’rgandilar. Boy “jinnilar” uyda, kambag’allar qamoqxonada qamala boshlandi.
Ilk nasroniy jamiyati ruhiy kasallar va boshqa azob chekayotgan odamlar uchun hospislar va kasalxonalar qurgan. Ammo cherkov dogmalarining rivojlanishi bilan rahm-shafqat tugadi.
Ruhiy muammolari bo’lgan odamlar shayton tomonidan tutilgan, haydalgan, o’ldirilgan, eng yaxshi holatda ular monastirlarda boshpana topishgan.
Ba’zida jinlarga chalinganlar “davolanishdi”: ularni bog’lab, boshining tojiga sovuq suv quyishdi. Inkvizitsiya ular bilan umuman marosimda turmadi. Biroq, ba’zi ruhiy kasal odamlarni azizlar sifatida hurmat qilish mumkin edi. Rusda ularni muqaddas ahmoqlar deb atashgan.
1247 yilda “Bizning Baytlahm Rabbimiz” birodarlari Londonning chekkasida yotoqxona qurdilar va u erda vaqt o’tishi bilan “xayolda qayg’ulilarni” boshpana qildilar. Va keyin nimadir noto’g’ri ketdi. Bino Qirollik Baytlahm kasalxonasiga ko’chirildi – o’sha “Bedlam” abadiy tartibsizlik bilan sinonimga aylandi. Haqiqiy jinnixona shu erda boshlandi!
Behruzbek Hamidov
