Izzattillo Islomov
“Empatiya – bu boshqa birovning his-tuyg’ulari bilan rezonanslash qobiliyatidir. Quvonchli odamni uchratganimizda, tabassum qilamiz. Kimnidir azob chekayotganini ko’rib, biz u bilan birga azoblanamiz, – deydi dunyodagi eng baxtli odam deb atalgan buddist rohib Matyo Rikar.
Empatiya qobiliyati boshqalar bilan munosabatlarni boyitadi. Boshqalarning tajribasini tushunganimizda, ular bilan chuqurroq aloqa o’rnatishimiz mumkin. Suhbatdoshimiz uni qanday bo’lsa shunday qabul qilishimizni albatta his qiladi.
U uchun biz uni haqiqatan ham tushunayotganimizni ko’rishimiz va shunchaki ishontirishga, rag’batlantirishga yoki biror narsani maslahat berishga shoshilmasligimiz muhim. Hamkasbingizning borligi va his-tuyg’ulariga “sozlanishi” uni qo’llab-quvvatlashi mumkin, ammo siz “Hammasi yaxshi bo’ladi!” kabi iboralarni aytmasligingiz kerak. Axir, bor yoki yo’qligini qanday bilamiz?
Ba’zi odamlar tabiatan boshqalardan ko’ra ko’proq empatikdir (masalan, narsistlarda bu yo’q), ammo boshqa omillar ham empatiya qobiliyatiga ta’sir qiladi. Misol uchun, biz o’zimizga o’xshab ko’rinadiganlarga hamda o’zini axloqiy yo’l tutgan deb bilganlarga nisbatan hamdardlik his qilish ehtimoli ko’proq.
Tajribalar shuni ko’rsatdiki, empatiyani rivojlantirish bo’yicha hatto qisqa muddatli mashg’ulotlar ham natijalar berishi mumkin. Ushbu muhim mahoratni rivojlantirish uchun biz o’zimiz nima qila olamiz:
1.Kimdirdan hol-ahvol so‘raganda, uning javobiga diqqat bilan qarang – og‘zaki va og‘zaki bo‘lmagan. Til ko‘pincha jismlar va ovoz ohanglari so’zlardan ko’ra ko’proq gapiradi.
2. Agar u: “Hammasi yaxshi” deb javob bersa yoki boshqa qisqa javob bersa, aniqlovchi savol bering: “Yo‘q, jiddiy, senga nima bo‘lyapti?”
Behruzbek Hamidov
