Izzattillo Islomov
QANCHALIK ERTA YOTISH KERAK?
So’nggi tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, erta turuvchilar tungi boyqushlarga qaraganda tushkunlikka kamroq moyil bo’ladi, hatto tungi boyqushlar etarli darajada uxlasa ham.
Genetikaning uyqu rejimiga ta’sirini o’rganish uchun olimlar ma’lumotlari tibbiy va genetik ma’lumotlar bazalarida saqlanadigan yuz minglab odamlarni so’roq qilishdi. Respondentlarning ba’zilari oddiygina so’rovnomaga javob berishdi, ba’zilari esa bir hafta davomida tunda uyqu ritmini kuzatuvchi maxsus monitor kiygan.
“Biz uyqu rejimi va kayfiyat o’rtasida bog’liqlik borligini uzoq vaqtdan beri bilamiz va biz shifokorlardan tez-tez savollarni oldik: “Haqiqiy imtiyozlar sezilarli bo’lishi uchun bemorlar qanchalik erta yotishlari kerak?” Tungi boyqushlar depressiya xavfini sezilarli darajada kamaytirish uchun bor-yo‘g‘i bir soat oldin uxlashlari kerakligi aniq bo‘ldi”, — deya tushuntiradi tadqiqotning bosh muallifi, uyqu tibbiyoti mutaxassisi Selin Vitter.
Biroq, ba’zi ekspertlar xulosalar chiqarishga shoshilmaslikka chaqiradilar. “Tadqiqot genetika bizning uyqu rejimimizda muhim rol o’ynashini yana bir bor tasdiqlaydi. Ammo xuddi shu tug’ma xususiyatlar odamning “ertalabki odam” bo’lishiga va depressiyadan qo’shimcha himoyaga ega bo’lishiga olib kelishi mumkin, – deydi amerikalik uyqu tibbiyoti bo’yicha taniqli mutaxassis Devid Rapoport.
UYQU GIGIENASI QOIDALARI
Rapoport turli xil uyqu buzilishlarini o’rganadi va ayniqsa, uyqu apnesi (uyqu paytida nafas olishni vaqti-vaqti bilan to’xtatish) muammosi bilan qiziqadi.
“Odam juda oz uxlashi kerak bo’lsa ham omon qolishga qodir. Ammo surunkali uyqusizlik muqarrar ravishda miyaga va butun tanaga ta’sir qila boshlaydi. Nosog’lom uyqu (birinchi navbatda uyqusizlik) depressiyani qo’zg’atishi yoki kuchaytirishi mumkin.
Behruzbek Hamidov
