Fiziognomiya, hujayra xotirasi, sinergologiya: psixologik ta’sirning bu turlari qanchalik ishonchli?

Fiziognomiya yoki morfopsixologiya

Qadim zamonlardan beri yuz xususiyatlari va insonning shaxsiyati o’rtasidagi moslik haqidagi bu ta’limot ma’lum bo’lgan. Fiziognomiya turli davrlarning noto’g’ri qarashlarini hisobga olgan holda doimo o’zgarishlarga duch keldi. Kimdir bu kamsitish uchun zarur shart-sharoit yaratadi, deb ta’kidladi. Va psixiatr Lui Korman 1937 yilda yuz xususiyatlari haqidagi fan asoslanishi kerak bo’lgan yangi nazariyani ilgari surdi. U yuz xususiyatlarining shakllanishiga, ularning genetik ta’rifiga qaramay, atrofimizdagi dunyoga bo’lgan munosabatimiz ta’sir qiladi, deb hisoblagan. U “kengayish-qisqarish qonuni” ni chiqardi, unga ko’ra yuzning keng va yumaloq shakllari inson uchun qulay muhitda kengayish instinktidan dalolat beradi. Dar shakllar xavfli muhitda ishlaydigan o’zini o’zi saqlash instinktidan dalolat beradi. Lui Korman, shuningdek, yuzning alohida joylarining insonning afzal ko’rgan yondashuvi bilan aloqasi haqida bahslashdi. Masalan, Mantiqiylikni peshona va ko’zlarga, yonoq va burunga qarab – sezgi orqali baholash mumkin. Ammo bu taxminlarni tasdiqlangan haqiqat sifatida qabul qilish hali ham bunga loyiq emas. HR mutaxassislari, albatta, kadrlarni tanlashda fiziognomiya tamoyillaridan foydalanmaydilar.

Uyali xotira

Psixologik ta’sir va ta’sirning yana bir bahsli turi – bu hujayra xotirasi. Ular u haqida turli mashhur jurnallarda yozishni yaxshi ko’radilar. Ta`kidlanishicha, insonning shaxsiy tarixi hujayralarda muhrlanib qoladi va inson buni anglab etgunga qadar turli xil og’riqli hodisalar va vaziyatlar yuzaga keladi, bu esa muayyan reaktsiyalar va xatti-harakatlarni keltirib chiqaradi. Uyali xotira usulini qo’llagan terapevtning vazifasi bemorning xatti-harakatlaridan boshlab muammoga o’tishdir. Bunday holda, pulsni tahlil qilish orqali ma’lumot olinadi. Ehtimol, uyali xotira mavjud. Ammo uni shifrlash mumkinmi? Bu holatda terapevtning ta’siri samaralimi? Bu sirligicha qolmoqda.

Sinergologiya

Ushbu amaliyot yuz ifodalari va imo-ishoralar his-tuyg’ularni va his-tuyg’ularni, shuningdek, yolg’onni ochishga imkon beradi. Ba’zilarning ta’kidlashicha, tana tili insonning fikrlarini tushunishga yordam beradi. Va undan samarali muloqot qilish uchun foydalanish mumkin. Sinergologiya barcha noverbal ko’rinishlarni (imo-ishoralar) va xatti-harakatlarning elementlarini (periverbal, paraverbal, infraverbal, supraverbal) o’rganadi. Ushbu bilimlarga ega bo’lish psixolog, sotsiolog, tergov organlari vakillari uchun foydalidir. Ammo sinergologiyani fan deb hisoblash kerakmi yoki yo’qmi, hali aniq emas.