Behruzbek Hamidov
Men o’zimni oilaviy bayramda, korporativ tadbirda yoki kofe-breykda ko’rganimda, men deyarli har doim 10 kishidan kamida 7 nafari o’z-o’zidan muloqot qilishdan qochishini va bundan tashqari, omma oldida biron bir narsa aytish zarurligini sezaman. Hatto “jamoatchilik” bir necha kishidan iborat bo’lsa ham.
Ular o’zlariga choy quyib berishni, messenjerlarni tekshirishni, telefonidagi eslatmalarni maslahatlashishni yoki boshqa birovni mamnuniyat bilan tinglashni afzal ko’rishadi … Noqulay vaziyatga tushib qolmaslik uchun hamma narsa! Odamlar ko’pincha nutqlaridan xijolat bo’lishadi va ular o’zlarining imidjlari uchun ishonchliroq strategiyani tanlashadi: sukunat.
“MENGA JIM BO’LGANIM MA’QUL…”
“Umuman olganda, men ahmoq emasman, aqli zaif emasman, aqlli kitoblarni o’qiyman,” deb o’rtoqlashdi trening ishtirokchisi, “lekin korporativ tadbirda yoki biron bir yig’ilishda men odatda jim qolaman. Og’zimni ochsam, bu qandaydir bema’nilik bo’lib chiqadi: men mavzularni aylanib o’taman, oxirlarni chalkashtirib yuboraman va eng nomaqbul daqiqada men biron bir kerakli so’zni unutib qo’yaman va to’xtab qolaman. Men o‘zimdan uyalaman”.
Spontan nutq muloqotning eng qiyin shakllaridan biridir. Uning o’ziga xosligi shundaki, u fikrlar bilan bir vaqtda tug’iladi. Ya’ni, ma’ruzachi bir vaqtning o’zida o’ylash va gapirishga majbur bo’ladi: fikrni yarating va ayni paytda uni “paketlang”, so’zlarni va kerakli nutq tuzilmalarini tanlang.
Bizni hukm qilishganda, so’zlarimiz mazmunli bo’ladi va biz vaqt chegarasi bilan cheklanamiz – bu muammoga aylanadi
Bunday daqiqalarda biz vaqt etishmasligini his qilamiz va ko’pchilik bunga stress bilan munosabatda bo’lishadi. Natijada, bunday sharoitda fikr yo’qoladi yoki uni ifodalash shakli azoblanadi: biz keraksiz so’zlarni talaffuz qilamiz, pauza qilamiz va xato qilamiz.
AQSH prezidenti va ajoyib notiq Vudro Vilson shunday degan edi: “Agar men 10 daqiqa gapirsam, tayyorgarlik koʻrishim uchun bir hafta kerak boʻladi. Agar bu bir soat bo’lsa, men hoziroq boshlashga tayyorman.”
Kundalik muloqotda tilni chalg’itish, past baho berish va mantiqsiz hukmlarni oqlash mumkin. Ammo o‘zimizni baholaydigan, so‘zimiz mazmunli bo‘lgan, vaqt chegarasi bilan cheklanib qolgan vaziyatga tushib qolganimiz bilanoq, bu kamchiliklarning barchasi muammoga aylanadi. Uni hal qilish uchun siz harakat qilishingiz kerak bo’ladi.
Izzattillo Islomov
