Hissiy shantaj

Bunday odamlarga duch kelsak, irodamiz yo‘qolgandek bo‘ladi… Keyin esa ko‘rsatgan ojizligimiz uchun o‘zimizni qoralaymiz. Manipulyatorlar o’z yo’lini oladilar, chunki ular bizni aqlimizga emas, balki his-tuyg’ularimizga ergashishga majbur qiladilar. Ammo muloqotdagi manipulyatsiyalarni tan olishni o’rganish va ularga qarshi psixologik himoya mexanizmlarini o’zlashtirish bizning kuchimizdir.

“Bu dam olish kunlarini birga o’tkazmoqchimisiz? Menga bo’lgan qiziqishingizni yo’qotdingizmi? Bu haqoratga javob berish unchalik oson emas. Qarorimiz sababini xotirjamlik bilan tushuntirish o’rniga (muhim ish muhim, faqat yolg’iz qolish istagi), biz ikkinchi yarmimizga uni qanchalik sevishimizni ishtiyoq bilan isbotlay boshlaymiz. Bu manipulyatsiya muvaffaqiyatli bo’lganligini anglatadi.

O’zimizni manipulyator tuzog’ida topib, biz adekvat javob berish qobiliyatini yo’qotamiz. Har bir inson vaqti-vaqti bilan boshqalardan o’z maqsadlari uchun foydalanish istagiga ega. Ko’pincha biz buni ongsiz ravishda qilamiz. Nima uchun? Agar biz vaziyatga “qonuniy” ta’sir ko’rsata olmasligimizni his qilsak, biz boshqalarning xatti-harakatlari bilan kelisha olmaymiz yoki shunchaki o’zimizga e’tibor berishni xohlaymiz. Buni amalga oshirishning ideal usullari boshqa odamni bizning muammolarimiz uchun o’zini aybdor his qilish, uni bizning qarzdor qilib ko’rsatish yoki shunchaki uning qanchalik yomon va xunuk harakat qilayotganini tushuntirishdir.

Abadiy qurbonlik

Keling, bir vaziyatni tasavvur qilaylik: siz to’yni rejalashtirmoqdasiz. Kamtarona, dabdabali marosimlar va bayramlarsiz. Lekin onang xursand emas. Qanday qilib qarindoshlaringizni bayramdan va sizni tabriklash imkoniyatidan mahrum qilishingiz mumkin. Qolaversa, hammangiz birga bo’lganingizga ancha bo’ldi. “Oila muqaddasdir”. Bu manipulyatsiyaning klassik holati. Bu erda yashirin tahdid bor: “Agar kelmasangiz, hammaning hafsalasi pir bo’ladi”. Onam boshqalarni o’zi xohlagandek tutishga majburlash uchun “jabrlanuvchi” pozitsiyasini egallaydi.