Behruzbek Hamidov
Altsgeymer kasalligi kognitiv funktsiya va xotiraga halokatli ta’sir ko’rsatadigan nevrologik kasallikdir. O’nlab va yuzlab tadqiqotlar o’tkazildi, ammo bu kasallikning rivojlanish mexanizmlari hali to’liq kashf etilmagan. Ammo biz aniq bilamizki, insulin Altsgeymerning rivojlanishida eng muhim rollardan birini o’ynaydi.
Nega bizga insulin kerak?
Insulin – oshqozon osti bezi tomonidan ishlab chiqariladigan gormon. Insulin organizm hujayralariga glyukozani singdirishga yordam beradi, shuning uchun uning asosiy vazifasi qon shakar darajasini tartibga solishdir. Ammo insulinning ikkinchi darajali vazifalari ham bor, ulardan biri uning miyamizning funktsiyalariga ta’siri.
Insulin miyaga qanday ta’sir qiladi
Insulin retseptorlari nafaqat shakarning so’rilishi uchun mas’ul bo’lgan to’qimalarda, balki miyada ham mavjud. Bu insulin normal miya faoliyatida muhim rol o’ynashini ko’rsatadi. U miya hujayralarining metabolizmini tartibga soladi va ularni kerakli darajada energiya bilan ta’minlaydi, shuning uchun hujayralar o’lishdan ko’ra saqlanib qoladi.
Altsgeymerning bunga qanday aloqasi bor?
So’nggi tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, insulin darajasi Altsgeymer kasalligi bilan bevosita bog’liqdir. Misol uchun, 2-toifa diabet va 3-toifa diabet bilan og’rigan bemorlarda insulin sezgirligi past bo’lib, bu kasallikning rivojlanish xavfini oshiradi.
Ushbu munosabatlarni tushuntirishi mumkin bo’lgan bir nechta mexanizmlar mavjud:
- Insulin miyadagi amiloid darajasini tartibga soladi. Amiloidlar Altsgeymer kasalligida miya hujayralarida agregatlar va konlarni hosil qiluvchi oqsillardir. Insulin bu oqsillarni parchalaydi va olib tashlaydi, shu bilan kasallikning rivojlanish xavfini kamaytiradi.
- Insulin yallig’lanish jarayonlarida va qon shakar darajasini tartibga solishda ishtirok etadi. Ushbu jarayonlardagi buzilishlar miyaga salbiy ta’sir ko’rsatadi: ular Altsgeymer kabi patologiyalarning rivojlanishiga hissa qo’shadi.
Izzattillo Islomov
