“Bolaligimdan beri men katta kompaniyalarni yoqtirmasdim”, deb tan oladi 29 yoshli Irina. “Uchrashuvlar va muzokaralardan so’ng o’zimni charchagan his qilyapman, garchi faoliyatim ko’p jihatdan jamoada faol o’yinchi bo’lish istagimga bog’liqligini aniq ko’ryapman”.

Nikolay esa introvert veb-sayt forumida nega do’stlari uni yolg’iz tashlab qo’ymasliklari haqida hayron bo’ladi: “Atrofimdagi hamma negadir meni yolg’izman deb o’ylaydi va meni quvontirishga harakat qiladi. Shanba kunini uyda yolg‘iz o‘tkazish men uchun yoqimli ekanligiga ularni doimo ishontirish uchun mendan ko‘p kuch talab etiladi”.

Bizning vaqtimiz ekstrovertlar – atrofdagilar tomonidan quvvatlanadigan ochiq, faol odamlar uchun idealdir. Ular har doim ko’rinadigan, muvaffaqiyatli bo’ladi, ular sur’at va ohangni o’rnatadilar. Introvertlar ko’pincha ko’rinmaydi, chunki ular soyada qolishga moyil va ba’zida har qanday kompaniyadan ko’ra o’zlari bilan muloqot qilishni afzal ko’radilar.

Introvertlar doimiy ijobiy munosabatga intilmaydilar: kuchli his-tuyg’ular ularga o’zlarini eshitishlariga to’sqinlik qiladi.

Bu ikki shaxs turi birinchi marta Karl Gustav Yung tomonidan 1921 yilda tasvirlangan. Uning fikricha, ekstrovertlar o’zlarining “men”larini atrof-muhit va ijtimoiy faol rollar orqali belgilaydilar. Introvertlar o’z tajribalari, fikrlari, orzulari orqali o’zlarini anglaydilar.

Ularning ichki qadriyatlar tizimi ham boshqacha. Boston kollejidan (AQSh) psixolog Mayya Tamir ta’kidlaganidek, introvertlar doimiy ijobiy munosabatga intilmaydilar: kuchli his-tuyg’ular ularning o’zlarini eshitishiga to’sqinlik qiladi. Ekstrovertlar, aksincha, kuchli tajriba va katta muvaffaqiyatlarga muhtoj va ijtimoiy hayotda ancha faolroq ishtirok etadilar.

ULARNING MIYALARI BOSHQACHA ISHLAYDIMI?

Nevrologlarning fikriga ko’ra, introvertlarning xatti-harakati fiziologik sabablarga ega. Ular miyada doimiy ravishda yuqori darajadagi elektr faolligiga ega bo’lib, dam olishda ham, murakkab vazifani hal qilishda ham korteksning ko’proq qo’zg’alishini ko’rsatadi.

“Shuning uchun introvertlar qo’zg’alishning maqbul darajasini saqlab qolish uchun o’zlarini juda ko’p tashqi ogohlantirishlardan himoya qilishlari kerak”, deydi psixolog Lori Xelgo, Introverted Power muallifi. “Ekstrovertlar miyani kam qo’zg’atilishining oldini olish uchun qo’shimcha stimullanishga intilishadi.”

Introvertlarda faollik ayniqsa frontal loblarda – o’ziga va ichki jarayonlarga e’tibor qaratishni talab qiladigan faoliyat uchun mas’ul bo’lgan sohada va Broka markazida yuqori. Ikkinchisi o’zi bilan gaplashish istagi bilan bog’liq bo’lishi mumkin.