rach va taniqli diagnostika Sergey Botkin o’z ishida sezgiga katta ahamiyat bergan. Nisbiylik nazariyasini yaratuvchisi Albert Eynshteyn buni “haqiqiy qiymatga ega bo’lgan yagona narsa” deb atagan; u uchun bu “barmoqlar uchidagi tuyg’u” edi. Mashhur sezgi tadqiqotchisi, amerikalik psixolog Devid Mayers buni ko’zga ko’rinmas irodali shamol bilan taqqoslaydi: “Bu sezgi sirlari, uning tushunchalari va ilhomining mos tasviridir.”¹.

Ba’zilarimiz uchun bu nima qilishimiz va qanday harakat qilishimiz kerakligini aytadigan ichki ovozdir; boshqalar uchun bu to’satdan tushunish, tushunish yoki katta yoki kamroq intensivlikdagi tana reaktsiyasi. Va uning kelib chiqishi to’liq tushunilmagan bo’lsa-da, zamonaviy nevrologiya sezgi hayotimizni osonlashtiradigan ajralmas ittifoqchi bo’lishi mumkinligini tan oladi. Bu sehrli “oltinchi tuyg’u” emas, balki tanlanganlarning sovg’asi. Sezgi – bu har birimiz rivojlanishi mumkin bo’lgan aql-zakovatimizning o’ziga xos xususiyati.

INTUITSIYANING ILDIZLARI

Lotin tilida bu soʻz “yaqin tafakkur” degan maʼnoni anglatadi. Rus tilida unga eng yaqin ma’no so’zi “flair” bo’lib, ko’rish emas, balki hid hissini bildiradi. Shu munosabat bilan eslash qiziqki, hid bilish miya deb ataladigan miya²ning eng qadimgi qismidir.

Analitik psixolog Tatyana Rebeko: “Sezgi – bu dunyoni idrok etishning arxaik va yaxlit usulidir”, deydi. “Bizning voqelikka bo’lgan qarashlarimiz asosida aynan shu narsa yotadi.” Evolyutsiya jarayonida tahlil qilish qobiliyati ancha keyin paydo bo’ldi. Tushunish vaqt va kuch talab etadi, lekin biz darhol tayyor shaklda intuitiv javob olamiz. Miyaning bu qobiliyati esa evolyutsiyaning rivojlanishi nuqtai nazaridan tushuntirilishi mumkin: xavfli vaziyatda qadimgi ajdodimiz bir zumda tanlov qilishlari kerak edi – yugurish yoki hujum qilish, agar yugurish kerak bo’lsa, qayerda. O‘ylay boshlasa, o‘lgan bo‘lardi, yeb ketardi”.