Kaltaklash va sunnat qilish?

Oktyabr oyi oxirida Rossiya-Gruziya chegarasida zo’ravonlik tufayli oilasini tashlab ketgan dog’istonlik to’rt nafar qiz qo’lga olindi. Ular uzoq vaqt ozod qilinmadi, ammo matbuotdagi shov-shuvlardan so’ng, opa-singillar nihoyat xavfsiz bo’lishdi. Ikki hafta o’tgach, ular boshdan kechirganlarini va kelajakdagi hayotlarini qanday ko’rishlarini aytib berishdi.

NIMA BO’LDI

Opa-singillar Xadizhat va Patimat Xizrievlar hamda ikkinchi amakivachchalari Patimat Magomedova va Aminat Gazimagomedovalar ikki hafta oldin Rossiyadan Gruziyaga ketishga harakat qilishgan. Qizlar – 18 yoshdan 24 yoshgacha.

Shovqinsiz ketishning iloji bo‘lmadi – “Verxniy Lars” chegara postida bojxonachilar opa-singillarni go‘yoki to‘lanmagan qarzlari tufayli o‘tkazishni istamadi. Keyinchalik ularning advokati qizlarning qarzdorlar ro’yxatida yo’qligi to’g’risidagi guvohnoma bilan paydo bo’lgan bo’lsa-da, bu muammoni hal qilishga yordam bermadi.

Keyin opa-singillar chegarachilar vaqtni to’xtatib, qarindoshlarini kutishayotganini tushunishdi va ular tez orada “namus o’ldirilishi” qurboni bo’lishlarini jiddiy o’ylay boshladilar – axir, uydan qochib ketgan turmushga chiqmagan ayollar. butun oila uchun sharmandalik. Bir muncha vaqt o’tgach, chegara postiga qiz va amakivachchalardan birining onasi yetib keldi. Keyingi o’rinda Shimoliy Osetiyadagi Inson huquqlari bo’yicha komissari Tamerlan Tsgoev.

Hammasi qanday hal qilindi? Ular opa-singillarni o’z vatanlarini tark etmaslik uchun qonuniy sabab topmadilar va ularni qo’yib yubordilar.

NEGA OPA-SINGILLAR UYDAN QOCHIB KETISHDI?

Qizlar uyga qaytishni xayoliga ham keltirmaydilar – ularning hikoyalariga ko’ra, ularning tomi ostida haqiqiy tartibsizlik, patriarxal zulm, mutlaq darajaga ko’tarilgan:

• Har bir qiz ayolni sunnat qilishning shafqatsiz tartibiga duchor bo’lgan – hamma narsa foyda uchun va vaqtinchalik sharoitda sodir bo’lgan.
• Ular eng kichigi Patimatni amakivachchasiga turmushga bermoqchi bo’lib, uning e’tirozlariga e’tibor bermay qo’yishdi – bu haqiqiy qarindosh-urug’ degan dalil ota-onasini ishontira olmadi.
• Opa-singillarning hech biriga maktabni tugatishga ruxsat berilmagan – ularning har biri 6 yillik ta’limga ega edi. Oilada oliy ma’lumot haqida gap bo’lmagan.
• Ularning hech biri, hatto balog’atga etganidan keyin ham, uydan hamrohsiz chiqishga ruxsat berilmagan.
• Qizlarga yana telefonni ko’tarishga ruxsat berishmadi.
• Biror kishi namozni ortiqcha uxlab qolsa, kaltaklanadi. Opa-singillar ko’kargan va singan burunlarning boy fotosuratlari to’plamiga ega edilar.

“Biz qanchalik katta bo’lsak, bu qanchalik adolatsiz ekanligini tushunib etdik. Nima uchun o’g’il bolalarga ruxsat berilgan, lekin biz emas? Nima uchun qishlog‘imizda qiz bola bo‘lsa, shunchaki sayr qilish qandaydir jinoyat sanaladi? Uyni hamrohsiz tark etasizmi? Agar kimdir buni ko’rib, to’satdan nima deb o’ylasa-chi? – opa-singillar baham ko’rishadi.

QOCHISH QANDAY TASHKIL ETILGAN

Qizlar uzoq vaqtdan beri Gruziyaga qochishni rejalashtirishgan, narsalar va pul yig’ishgan, lekin Patimatning balog’atga etishini kutishgan, shunda ota-onasining ruxsatisiz boshqa mamlakatga ruxsat beriladi.

Opa-singillar chegarada hamma narsa muammosiz o’tishi uchun CK SOS inqiroz markazining huquq himoyachilaridan oldindan huquqiy yordam so’rashgan. Qizlar, agar sarguzashtlari muvaffaqiyatsizlikka uchrasa, qarindoshlari bunchalik g’azablanmasligi uchun bu masalani ommaga oshkor qilishni maqsad qilgan.

Gruziyadan oldin ular Moskvaga qochishga majbur bo’lishdi, chunki eng yoshi Patimat chet el pasportini olishi kerak edi. Hujjatlarni to’ldirish uchun uch oy vaqt ketdi – bu vaqt davomida opa-singillar ko’cha kameralarida “ko’rinmaslik” uchun ko’chaga chiqmay, boshpana ichida yashirinishdi. “Biz tunni yerda, uxlab yotgan xaltalarda o‘tkazdik. Non-yog‘ bilan choy ichdik. Biz doim birga bo’lganmiz, – deydi qochqinlar.

Qarindoshlari ularni butun respublika bo’ylab qidirib topishdi. Aminatning onasi oxir-oqibat o’zini oilaviy zo’ravonlik qurboni sifatida ko’rsatishga va opa-singillar boshpanasiga ko’chib o’tish uchun birovning pasportidan foydalanishga harakat qildi. Bu hiyla ish bermadi.

KELAJAK REJALARI

Hozir qizlar Gruziyada, huquq himoyachilari nazoratida xavfsiz. Ikki hafta o’tgach, ular orzulari ro’yobga chiqqandan keyin o’zlarini qanday his qilishganini aytishdi.

“Biz shunchaki ozod bo’lishni xohladik”, deydi opa-singillar. “Xudo biladi, biz uydagi hayotimiz haqida hech narsa aytishni yoki hamma narsani ommaga ko’rsatishni xohlamadik …” Qizlar qochishdan oldin ota-onalari insultga duchor bo’lishidan xavotirda ekanliklarini aytishdi. Shuningdek, “ehtimol, hamma narsa unchalik yomon emas” degan fikrlar ham bor edi va bu rejani bekor qilishga arziydi.

“Bizning rejamiz, agar biz qochib qutulolmasak, birgalikda o’z joniga qasd qilishimiz edi, biz buni aniq qilgan bo’lardik. Ammo men o’shanda o’ylagandimki, ehtimol, hamma tinchroq bo’ladi, lekin biz uchun hayot tugaydi, tamom. Bu menga hatto eng yaxshi yo’l bo’lib tuyuldi, – deb eslaydi qizlardan biri.

Endi opa-singillar o’zlarining ozod ekanliklarini va endi qo’rqishning hojati yo’qligini tushunishmaydi. Ular hali kasbga qaror qilishmagan, lekin ular, albatta, o’qishni va mutaxassislikni olishni rejalashtirishadi. Ulardan biri tatuirovkachi bo’lishni va chet tillarini o’rganishni xohlaydi. Yana biri zo’ravonlikdan qochgan odamlarga yordam berishni xohlaydi.