Konseptualizm: ob’ektni yaratishda g’oya ustunlik qilganda

Konseptualizm san’atning yangi yo’nalishi hisoblanadi. Ushbu harakat vakillari g’oyalarni o’zlarining jismoniy ijodlaridan ustun qo’yadilar.

Kontseptsiya san’atda XX asrning 60-yillari o’rtalari va 70-yillarining boshlarida paydo bo’lgan. Uning asoschilari amerikalik zamonaviy rassomlar – Jon Baldessari, Jozef Kosuth, Sol LeWitt, Lawrence Wiener, Robert Barry, Den Graham hisoblanadi. Moskva kontseptualizmi boshqa mamlakatlar va madaniyatlardan izolyatsiya qilingan davrda rivojlangan. Xorijiy tendentsiyalardan farqli o’laroq, sovet rassomlari bitta san’at guruhini vakili qilmadilar. Kabakov, Komar, Naxova asarlari yorqin misol bo’lib, unda sovet haqiqati barcha mavzularning boshida turadi.Ular kontseptual san’atni xuddi shu mavzudagi nashrlarni nashr etish bilan shug’ullanadigan Britaniyadan paydo bo’lgan “Art and Language” guruhi bilan bog’lashni afzal ko’rishadi. G’oyaning mohiyati insonni ma’lum bir vaqtda o’rab turgan haqiqatni emas, balki uning mohiyatini o’rganishdir. Shu bois, har bir nashrda g‘oyaning o‘zi va uning ommaga taqdim etilayotgan ob’ektdan ustunligi ulug‘lanadi. Bunday ishning yorqin namunasi Kossuthning 1965 yilga borib taqaladigan “Bir va uchta stul” asari bo’lib, unda har qanday ob’ektni uchta versiyada taqdim etish mumkinligini tushuntiradi. Demak, stul ob’ekt, shuningdek, uni bildiruvchi so’z va lug’atdagi yagona ta’rifdir.Ushbu yo’nalish vakillari uchun ishni jismoniy amalga oshirish shart emas. Shunday qilib, Levitt ushbu tendentsiyaning vakili, lekin o’z asarlarini faqat matn formatida taqdim etadi. Artforumda chop etilgan “Konseptual san’at bo’yicha paragraflar” nomli maqola mashhur.Nima uchun bu sodir bo’lmoqda?Konseptualizm rasmiyatchilik va rassomlarning o’z asarlaridan daromad olish istagiga javob sifatida paydo bo’ldi. Harakat vakillari tijorat ehtiyojlari uchun badiiy buyumlar ustida ishlash o‘rniga rassomning jamiyatdagi vazifalarini birinchi o‘ringa qo‘yadilar. U sotish uchun san’at yaratmasdan, dunyoni o’zgartiradigan g’oyalar muallifiga aylanishi kerak. Bunday sodda, ammo o‘rta asrlardan uzoq yondashuv bilangina madaniyat oldinga siljishi mumkin bo‘ladi.Hozirgi vaqtda kontseptual strategiyalardan foydalangan holda, rassomlar post-kontseptualistlar deb ataladi. Tor ma’noda, kontseptualizm – bu ma’lum bir davrda harakat qilgan o’ziga xos rassomlar guruhi.Rivojlangan ijodiy fikrlashsiz yangi g’oyalarni yaratish mumkin emas. Vikium kursi ” Ijodiy fikrlash ” sizga ushbu sifatni rivojlantirishga yordam beradi : qiziqarli nazariya, qiziqarli vazifalar, ko’nikmalarni mashq qilish uchun mashqlar – bularning barchasi fikrlash moslashuvchanligini rivojlantirishga yordam beradi va ijodiy g’oyalarni yaratishga o’rgatadi.