Bugungi kunda ko’plab nufuzli bo’sh ish o’rinlari tavsifida “divergent fikrlash” bandi topilgan – ariza beruvchidan bitta muammoga turli xil echimlarni topa olish talab etiladi. Ha, ular buni maktabda o’rgatmaydilar …

Ammo ijodiy fikrlashni rivojlantirish mumkin – va buning uchun juda qulay usullar mavjud. Eng muhimi, stereotip va stereotiplar bilan o’ylashni to’xtatish va tasavvuringizni “pompalash”.

Bu nima?

Ijodiy fikrlashning xususiyatlari qanday? U ilgari hech kim yaratmagan o’ziga xos narsani tug’diradi. Nobanallik, o’ziga xoslik, noaniqlik, reaktsiya tezligi uning asosiy parametrlari hisoblanadi. Ushbu mahoratni o’zlashtirish o’rganish qobiliyatini rivojlantirishga yordam beradi – o’quv jarayoni deyarli 90% yangi narsalarni o’rganishdan iborat. Ijod shaxsning o’zini boyitishda ham namoyon bo’ladi – bunday asarlar insonning munosabatini, hayotga qayta o’ylashini, uning boy ichki dunyosini ifodalaydi.

Bolalarda ijodiy fikrlash planar modellashtirish (geometrik shakllardan hayvonlar, qushlar, odamlarni yaratish), rasm chizish, monotip (qoralar, dog’lar bilan chizish), kollajlar, ertaklarning davomini ixtiro qilish va boshqalar yordamida rivojlanadi.

Maktab o’quvchilari uchun TRIZ qo’llaniladi – ixtirochilik muammolarini hal qilish nazariyasi. Metodologiya nima? Mana, tushuntirish yoki o’ylab ko’rish kerak bo’lgan vaziyatlar: masalan, Yaponiya ulkan avtoturargohlarda joy qidirish muammosini eng arzon usulda qanday hal qildi? Ma’lum bo’lishicha, sharlar yordam bergan: agar mashina to’xtash joyiga qo’yilgan bo’lsa, shar ko’rinmaydi. Mashina haydashi bilan erga bog’langan to’p ipga ko’tariladi – bu boshqalar uchun joy bo’sh bo’lganidan dalolat beradi.

TRIZ-da to’g’ri yoki noto’g’ri javoblar yo’q – yechimlarni ixtiro qilish bilan band bo’lganlarning boshlarida aylanayotgan “tishli”larning aniq shovqini bor.

Bosqichma-bosqich ko’rsatma

Aqlni moslashuvchan qilish, mantiq qonunlari bilan jim bo’lmaslik uchun muammolarni hal qilishda o’tmishdagi tajribangizga asoslanishning hojati yo’q – u og’ir kishan kabi ishlaydi! Mana bir necha amaliy mashqlar.

• To’rtinchisi qo’shimcha. Tasodifiy to’rtta so’zni tanlang. Siz o’zboshimchalik bilan sahifalarda lug’atga kirishingiz mumkin. Endi so’zlardan birini keraksiz qiladigan parametrni toping. Masalan: mushuk, osmon, qoshiq va yoriq. Yechim 1: Mushuk, qoshiq va yoriq uyda bo’lishi mumkin, ammo osmon yo’q. Yechim 2: Uchta so‘zda “o” harfi bor, lekin gap bo‘shliqda yo‘q, demak, bu ortiqcha.
• Gazeta sarlavhasi. Shunga qaramay, tasodifiy to’rtta so’zni tanlang. Faqat shulardan foydalanib, gazeta nashri uchun sarlavha yozing. Bog‘lovchilar uchun faqat fe’l, bog‘lovchi va yuklamalardan foydalanish mumkin.
• Tsenzurasiz o’ylang. Bir soat ichida 100 ta g’oyani o’ylab topishni o’z oldingizga maqsad qilib qo’ying. Masalan, oddiy g’ishtdan foydalanishning yuzta varianti. Qoidaga ko’ra, dastlabki ikki o’nlab takliflar juda standart bo’ladi, ammo keyin ancha original g’oyalar boshlanadi. Eng hayratlanarli va noan’anaviy muqobillar 100 raqamiga yaqinlashgan sari miyangizni taqillatadi.
• Ruhiy xaritalar. Ijodiy energiyani bo’shatish uchun ushbu vositani o’zlashtiring – buyuk Da Vinchi aynan shunday harakat qilgan. Sizni qiziqtirgan mavzudagi asosiy tushunchalar sizni assotsiatsiyalarni qidirishga undaydi – bu eng ijodiy jarayon.

Juda katta qog’oz varag’ini va bir nechta rangli markerlarni oling. Varaqning o’rtasiga siz yechim izlayotgan savol yoki muammoning belgisini chizing. Keyinchalik, markazdan chiziqli nurlarni torting va har biri uchun kalit so’zni imzolang, muammoni bepul bog’lang. Ushbu tarmoq bilan butun maydonni tezda to’ldirishga harakat qiling.

Natijaga qarab, siz barcha fikrlaringizni umumlashtirishga yordam beradigan aloqalarni ko’rasiz. Agar so’z takrorlansa, bu muhim narsani bildiradi.