Buyuk va qudratli rus tili eng boy tillardan biridir. Uning yordami bilan biz notiqligimizni ko’rsatishimiz, fikrlarimizni aniq etkazishimiz va o’z pozitsiyamizni bahslasha olamiz. Ammo bizni qanday tushunishimiz va boshqalarning ko’ziga qanday ko’rinishimiz bevosita bizning so’z boyligimizga bog’liq. Zero, qancha ko‘p so‘z ishlatsak, nutqimiz shunchalik jonli bo‘ladi, boshqa odamlar bilan muloqotimiz shunchalik samarali bo‘ladi.

Tilshunoslar lug’atni ko’proq ilmiy so’z deb atashadi: “leksika”. Odatda uch guruhga bo’linadi:

Faol lug’at. Bu inson har kuni ishlatadigan so’zlar to’plami. Og’zaki nutqda, do’stlar bilan muntazam yozishmalarda, ijtimoiy tarmoqlarda muloqotda, hamkasblar bilan suhbatda va hokazo.

Passiv lug’at. Bu toifa avvalgisidan ancha kengroq. Biz bu so’zlarni har kuni ishlatmaymiz, lekin ularning ma’nosini bilamiz. Qoidaga ko’ra, agar biz omma oldida gapiradigan bo’lsak, o’z aqlimizni ko’rsatishni yoki o’z nutqimizni bezashni xohlasak, biz “passiv” so’zlardan foydalanamiz.

Tashqi lug’at. Bu guruhga, masalan, ma’lum bir kasbda qo’llaniladigan, ammo boshqa odamlar uchun tushunarsiz bo’lgan so’zlar kiradi. Bunga hamma tushunmaydigan neologizmlar, ilmiy terminologiya va hokazolar ham kiradi. Aynan shunday so’zlarning ma’nolarini ba’zan eslab qolish biz uchun juda qiyin.

Sizning lug’atingizda nechta so’z bor?

Agar o’rtacha ko’rsatkichlarni oladigan bo’lsak, raqamlar quyidagicha:

Kundalik hayot uchun 5000 ta so’z yetarli.

Ko’p o’qiydigan va o’zini rivojlantirishga vaqt ajratadigan izlanuvchan odam o’z so’z boyligini 10 000 so’zgacha kengaytira oladi.

Bilimdon odamning lug‘at boyligi 50 000 ga yaqin so‘zdan iborat deb hisoblanadi.

So’z boyligingizni rivojlantirish uchun qanday qadamlar qo’yishingiz kerak?

Darhol ta’kidlashni istardikki, usullar universaldir va nafaqat kattalar, balki bolalar, maktab o’quvchilari, talabalar va boshqalar tomonidan ham qo’llanilishi mumkin.

Maxsus mashqlardan foydalaning. Misol uchun, o’zingizga vazifa qo’ying: “E” harfi bilan boshlangan 100 ta so’zni toping: oziq-ovqat, rakun, qoraqarag’ay, qoraqarag’ay va boshqalar. Yoki faqat otlar bilan hikoya yozing. Ha, mashqning ideal namunasi, satrlar – “Kecha. Ko’cha. Chiroq. Dorixona”. Ismlarni o’zlashtirganmisiz? Fe’llarga o’ting! Shunday qilib, siz passiv so’z boyligingizni uyg’otishingiz va uni faolga aylantirishingiz mumkin.

Ko’proq muloqot qiling. Nafaqat o’rnatilgan ijtimoiy doirangizga e’tibor bering: unga ko’proq turli odamlarni kiriting. Turli professional forumlarda ro’yxatdan o’ting, o’qigan kitoblaringizni muhokama qiling va hokazo.

Xotirangizni mashq qiling. Yaxshi xotira bo’lmasa, so’z boyligini kengaytirish uchun barcha mashqlar muvaffaqiyat keltirmaydi. Nasr, she’r va hokazolardan satrlarni yodlang.

Kundalikni saqlashga harakat qiling. Yozma nutqda biz ko’pincha og’zaki nutqda ishlatmaydigan so’zlarni kiritamiz. Bir oy davomida kundalik yuriting, so’ngra yozuvlarni qayta o’qing: kundalik hayotda qancha qiziqarli va rang-barang so’zlarni ishlatmasligingizga hayron qolasiz.

Ko’proq o’qish. Ommabop ilmiy va fantastika. Klassiklarga alohida e’tibor berilishi kerak – bu qiziqarli so’zlar va iboralarning haqiqiy xazinasi. Tezroq o’qish va o’qiganingizni yaxshiroq eslab qolish uchun Tez o’qish kursimizni sinab ko’ring . Sizni kutmaydigan natijalar sizni hayratda qoldiradi!