Izzattillo Islomov
2 iyulda boshlangan magnit bo’roni K-indeks 6, to’qqiz balli shkala bo’yicha olti magnitudali ulkan geomagnit bo’ron sifatida tasniflanadi. Biz ularga ertaga kelamiz, lekin bugun qiymat besh ochko bo’ladi. Bu kunlardan keyin sukunat bo’ladi, lekin uni shartli deb hisoblash mumkin: geomagnit barqarorlik davri boshlangan bo’lsa-da, tebranishlar kuchi taxminan 26 iyulga qadar uch ball atrofida saqlanib qoladi.
NIMA UCHUN MAGNIT BO’RONLARI PAYDO BO’LADI?
“Magnit bo’roni – bu quyosh shamolining Yer magnit maydoni bilan o’zaro ta’siri natijasida yuzaga keladigan geofizik hodisa”, deb tushuntiradi tibbiyot fanlari nomzodi, umumiy amaliyot shifokori, Omnius klinikasining genetiki Natalya Artemyeva.
Yerda magnitosfera deb nomlanuvchi ko’rinmas qatlam mavjud bo’lib, u radiatsiyadan qalqon bo’lib xizmat qiladi. Odatda, quyosh shamolining bosim kuchi (Quyoshdan chiqadigan zaryadlangan zarralar oqimi) va sayyora magnitosferasining qarshiligi muvozanatlanadi, ammo quyosh chaqnashlari paytida shamol tezligi oshadi – bu muvozanatning o’zgarishiga olib keladi va magnitosferaning siqilishi, mos ravishda, geomagnit buzilishlarning paydo bo’lishiga.
Quyoshdagi chaqnashlar uning atmosferasidagi teshiklar tufayli paydo bo’ladi. Teshiklarning o’zi Quyoshning magnit maydoni buzilgan, zaryadlangan zarrachalarning zichligi va harorati pasayadigan joylarda hosil bo’ladi. Bu quyosh shamolini soatiga 3 million kilometrgacha tezlikda chiqarishga imkon beruvchi qora dog’lar paydo bo’lishiga olib keladi.
Behruzbek Hamidov
