Aleksitimiya – bu psixologik konstruksiya bo’lib, shaxsning o’ziga xos xususiyati yoki kognitiv-emotsional xususiyatga ega bo’lib, uning o’z his-tuyg’ularini tan olish, tushunish, tasvirlash va ifodalashda qiyinchilik bilan tavsiflanadi. Aleksitimiya bilan og’rigan odamlar ko’pincha o’z his-tuyg’ularini aniqlash va og’zaki ifodalashda muammolarga duch kelishadi, bu esa hissiy ong va muloqotda qiyinchiliklarga olib kelishi mumkin.

Bugungi raqamli asrda shaxslararo muloqotning aksariyati smartfonlar va matnli xabarlar orqali amalga oshiriladi. Yozilgan so’zlar hissiyotlarni ifodalashning og’zaki vositalarini ta’minlaydi, emojislar esa raqamli suhbatlarda hissiyotlarni etkazish uchun og’zaki bo’lmagan belgilar bo’lib xizmat qiladi. Tadqiqotchilarning ta’kidlashicha, turli darajadagi aleksitimiyaga ega bo’lgan odamlarda matnli xabarlardagi ekspressivlik qanday farqlanishini o’rganadigan oldingi tadqiqotlar o’tkazilmagan.

“Aleksitimiya – odamning ichki holatini aniqlash va tavsiflashda qiyinchilik bilan tavsiflanadi – umumiy aholining 19 foizida uchraydi va uning o’zini ifoda etishga ta’siri va shaxslararo tushunmovchiliklar farovonlik va ijtimoiy aloqaga ta’sir qiladi”, dedi tadqiqot muallifi Meri-Jeyn Budd. , Sharqiy London universitetida katta psixologiya o’qituvchisi.

“Bugungi kunlarda ko‘plab shaxslararo muloqot matnli xabar almashish ilovalari orqali amalga oshirilayotganligi sababli, kulgichlar hamma joyda keng tarqalgan bo‘lib, bizning muloqot qilishning yangi usullari ushbu qiyinchiliklarga duch kelgan odamlar uchun qandaydir afzallik yoki boshqa yo‘l bor-yo‘qligini o‘rganish qiziqarli va dolzarb bo‘ldi. Bizga ma’lumki, bu real matnli xabar almashishda so’z va emoji qo’llanilishini ko’rib chiqadigan birinchi miqdoriy aleksitimiya tadqiqoti bo’lib, ekspressivlik o’lchovi sifatida chastotani emas, balki xilma-xillikni ko’rib chiqishning noyob metodologiyasini ishlab chiqdi.

Tadqiqotga Sharqiy London universiteti va Birlashgan Qirollikdagi tadqiqotchilar ijtimoiy tarmog‘idan jalb qilingan 72 nafar ishtirokchi (21 yoshdan 79 yoshgacha) yakuniy namunasi kiritildi. Ishtirokchilar 18 yoshdan katta, ingliz tilida so‘zlashuvchi va kundalik smartfon foydalanuvchilari bo‘lishi kerak edi. Ushbu ishtirokchilar Perth Aleksitimiya so’rovnomasida olgan ballari asosida yuqori aleksitimiya va past aleksitimiya guruhlariga bo’lingan.

Ishtirokchilardan o‘z kayfiyatlarini smartfonlari orqali yuborilgan matnli xabarlarda tasvirlash so‘ralgan. Ularga ikki hafta ketma-ket kun davomida turli vaqtlarda xabarlar yuborilgan. Har bir xabarda ishtirokchilardan o’zlarining hozirgi kayfiyatlarining bir so’zli yoki emoji tavsifini taqdim etishlari va javoblarining valentligini 7 balli shkala bo’yicha baholashlari so’ralgan. Ishtirokchilarga tabiiy javoblarni ta’minlash uchun o’z so’zlari yoki kulgichlarni tanlashda moslashuvchanlik berildi.

Tadqiqotchilar ijobiy javoblarda salbiy yoki neytral javoblarga qaraganda so’zlar va kulgichlar ko’proq xilma-xilligini aniqladilar. Boshqacha qilib aytganda, ishtirokchilar ijobiy his-tuyg’ularni his qilganlarida, ular bu his-tuyg’ularni ifodalash uchun kengroq so’zlardan foydalanishgan. Xuddi shunday, ishtirokchilar ijobiy his-tuyg’ularni his qilganlarida, ular matnli xabarlarni to’ldirish uchun ko’proq turli xil kulgichlardan foydalanishgan. Bu shuni ko’rsatadiki, ijobiy iboralar matnli xabarlarda tabiiy ravishda ko’proq xilma-xillikni tan olishi mumkin.

Ammo tadqiqot yuqori aleksitimiya guruhidagi shaxslar, ayniqsa salbiy kontekstlarda og’zaki va og’zaki bo’lmagan ekspressivlikni namoyon etishi haqidagi farazlarni qo’llab-quvvatlamadi. O’zlarining his-tuyg’ularini tavsiflashda yuqori aleksitimiya va past aleksitimiya guruhi o’rtasida ishlatiladigan so’zlar va emojislarning xilma-xilligida sezilarli farq yo’q edi.

“Bizning tadqiqotimiz shuni ko’rsatadiki, o’zlarining ichki holati va his-tuyg’ularini aniqlash va tasvirlashda qiynalayotgan odamlar uchun bu qiyinchiliklar matnli xabarlarda unchalik belgilanmasligi mumkin. Biz, shuningdek, odamlar aleksitimiya darajasidan qat’i nazar, ijobiy xabarlar yuborayotganda, umuman olganda, turli xil so’zlar va kulgichlardan foydalanishini ta’kidladik “, dedi Budd PsyPostga.

Aleksitimiya kichik o’lchovlaridagi farqlarni va ularning ekspressivlikka ta’sirini o’rganayotganda, tadqiqotchilar his-tuyg’ularni tasvirlash va tashqi yo’naltirilgan fikrlash bilan bog’liq bo’lgan kichik shkalalarda aleksitimiya darajasi past bo’lgan shaxslarga nisbatan yuqori aleksitimiyali odamlar uchun salbiy hissiy ekspressivlikning kamayishi haqida dalillarni topdilar. Biroq, bu effektlar emojilarga xos edi.

Shunisi e’tiborga loyiqki, natijalar kutilganidan farqli ekanligini ko’rsatdi: yuqori aleksitimiyali odamlar salbiy his-tuyg’ularni tasvirlashda emojilarning xilma-xilligini ko’rsatdilar, ammo ijobiy his-tuyg’ularni tasvirlashda kamaygan. Bu yuqori aleksitimiya va past aleksitimiyali odamlar turli xil hissiy holatlarni ifodalash uchun kulgichlardan qanchalik foydalanishlari bo’yicha dissotsiatsiyani ko’rsatadi.

“Aniqroq darajada, odamlar o’zlarining his-tuyg’ularini tasvirlashda qiynalganda, emojilar matnli xabarlar orqali muloqotni kuchaytirishning foydali shakli bo’lishi mumkin degan xulosani tasdiqlovchi ba’zi dalillar mavjud”, deb tushuntirdi Budd.

Tadqiqot aleksitimiyani faset darajasida tekshirish muhimligini ta’kidlaydi.

“Bizning tadqiqotimizda Perth aleksitimiya so’rovnomasi qo’llanildi, bu bizga aleksitimiya ta’sirini uchta jihati bo’yicha tekshirishga imkon berdi – his-tuyg’ularni aniqlash qiyinligi, ularni tasvirlash qiyinligi va ichki holatlarga qarash qiyin”, dedi Budd PsyPostga. “Tadbir bizga ijobiy yoki salbiy his-tuyg’ular odamlarning ekspressivligiga ta’sir qiladimi yoki yo’qligini aniqlashga imkon berdi.”

“Avvalgi tadqiqotlar faset darajasidagi tahlillar aniqroq topilmalarni ochib berishi mumkinligini kutishimizga asos bo’lgan bo’lsa-da, shuni ta’kidlash hayratlanarli ediki, agar tomonlar o’rtasida valentlik bo’yicha o’ziga xos tafovutlarni amalga oshirish qobiliyati bo’lmaganida, bizning yanada nozik va qiziqarli topilmalarimiz bo’lar edi. faqat umumiy umumiy aleksitimiya ballini hisobga olsak, yashirin. Shunday qilib, biz kelajakdagi aleksitimiya tadqiqotlarida faset darajasidagi tahlilni qo’llab-quvvatlaymiz.

Tadqiqotchilarning ta’kidlashicha, aleksitimiya darajasi yuqori bo’lgan odamlarda past aleksitimiya bilan solishtirganda emoji ishlatishdagi farqlar ularning tana sezgilarini tan olish qobiliyatidagi farqlar bilan bog’liq bo’lishi mumkin. Tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, interotseptiv qobiliyatlarning ortishi va pasayishi turli kontekstlarda aleksitimiya bilan bog’liq. Ushbu interoseptiv jarayonlar og’zaki jarayonlar bilan o’zaro ta’sir qilishi va aleksitimiyada og’zaki bo’lmagan javoblarga ta’sir qilishi mumkin.

“Emojilar yuzma-yuz muloqotda ogʻzaki boʻlmagan ifodalarning raqamli oʻrnini bosuvchi sifatida ishlatilganligi haqidagi oldingi dalillarni va aleksitimiya va ogʻzaki boʻlmagan ekspressivlikdagi farqlarni odamlarning oʻzlarining ichki tana sezgilarini idrok etishidagi farqlar bilan bogʻlaydigan boshqa tadqiqotlarni hisobga olgan holda. interoception – bizning tadqiqotimiz aleksitimiyaning alohida jihatlari uchun biz kuzatgan emodzi foydalanishdagi farqlar interoseptsiyadagi farqlar bilan bog’liq bo’lishi mumkinligini ochib beradi “, – deb tushuntirdi Budd.

Tadqiqot natijalari aleksitimiya bilan og’rigan odamlarda ekspressivlikning pasayishi haqidagi oldingi taxminlarni shubha ostiga qo’yadi va aleksitimiya va hissiy ifoda o’rtasidagi munosabatlar, ayniqsa raqamli aloqa kontekstida yanada nozik ekanligini ko’rsatadi. Ammo ushbu topilmalarni tasdiqlash va kengaytirish va emoji foydalanishdagi ushbu kuzatilgan farqlarning asosiy mexanizmlarini o’rganish uchun qo’shimcha tadqiqotlar talab etiladi.

“Aleksitimiya, emoji ishlatish va interotseptsiya o’rtasidagi tavsiya etilgan munosabatlar adabiyot tomonidan ratsionalizatsiya qilinishi mumkin bo’lsa-da, bizning talqinimiz yangi va eng yaxshi holatda juda muhim”, dedi Budd. “Bizning topilmalarimizni qo’llab-quvvatlash uchun qo’shimcha tadqiqotlar talab qilinadi va interoseptsiya choralarini qo’shish foyda keltiradi. Bundan tashqari, ushbu kontekstda tegishli bo’lishi mumkin bo’lgan hissiy intensivlikning ekspressivlikka ta’sirini tahlil qilish, shuningdek, yuzdan yuzga bo’lmagan emojislardan foydalanishni solishtirish, ayniqsa aleksitimiyada yuz ifodasining pasayishi bilan bog’liqligini hisobga olgan holda, qiziqarli bo’lar edi.

“Bizning tadqiqotimiz biz tobora ko’proq o’zaro aloqada bo’lgan raqamli kontekstlar neytral vosita bo’lmasligi mumkin, ammo o’zlari bizning ekspressiv potentsialimizni oshiradigan yoki kamaytiradigan ta’sirga hissa qo’shishi mumkinligini ta’kidlaydi”, deya qo’shimcha qildi tadqiqotchi.