“Otam o‘zimni yomon tutganim uchun ketib qoldi”, “onam menga yomon bo‘lganim uchun baqirdi va kaltakladi”… Bolalikdagi jarohatlar va aybdorlik hissi bizni uzoq vaqt o‘z “quchog‘ida” ushlab turishi, baxtli bo‘lishimizga imkon bermasligi mumkin. sevgan kishi bilan munosabatlarda. Nima uchun bu sodir bo’ladi va singib ketgan munosabat bilan qanday kurashish mumkin, deydi psixolog.
Har bir inson baxtli bo’lishni va sevishni xohlaydi, lekin hamma ham shunday bo’lishga imkon bermaydi. Aftidan, bu qanday bo’lishi mumkin? Biz haqiqatan ham noto’g’ri sheriklarni tanlashga qodirmizmi yoki o’zimizni qarama-qarshi jins bilan munosabatlarni o’rnatishni butunlay taqiqlay olamizmi? Biz sevgiga noloyiq ekanligimizga ishonishimiz mumkinmi va devalvatsiya, qo’pollik va yolg’on mavjud bo’lgan zaharli munosabatlarda qolishda davom eta olamizmi? Bu haqda o’ylashning o’zi g’ayritabiiy tuyuladi, lekin, afsuski, bunday hikoyalar kam uchraydi. Keling, nima uchun bu sodir bo’lishini tushunishga harakat qilaylik.
NEGA BIZ SEVGIGA NOLOYIQ DEB O’YLAYMIZ?
“Hayotning ilk kunlaridanoq bola o‘zini onasi orqali bilib oladi. Uning reaktsiyalari, qarashlari, chaqaloq bilan jismoniy aloqasi, tabassumi va bolaga nisbatan his-tuyg’ularining butun doirasi jumboq ichiga kiradi va savollarga javob beradi: “Men kimman?”, “Men nimaman?”, ” Men nimani his qilyapman? “, “Menga kerakmi?”, deb tushuntiradi psixoanalist Anita Ivkina. “Shunday qilib, asta-sekin har birimiz o’zimiz to’g’risida tasavvur hosil qila boshlaymiz – o’zimizning haqiqiy Men. Bu boshqa odamlar, birinchi navbatda, ota-onalarimiz va eng yaqin odamlarimiz orqali o’zimizni bilish va baholash natijasidir.”
Ammo haqiqat shundaki, barcha ota-onalar farzandlariga nisbatan sezgir emas. Bu ularning hissiy etukligiga bog’liq. Ba’zilarimiz bolaligida zo’ravonlik, manipulyatsiya va asossiz da’volarga duch kelamiz. Kimdir ota-onasining ajrashishiga yoki janjallarga yopiq eshik ortida g’azablangan shivirlar bilan guvoh bo’ladi.
“Ma’lum bir yoshga to’lmagan bolalar sabab-natija munosabatlarini to’liq tushuna olmasligini va ota-onalarning xatti-harakatlarida o’zlarini ayblashlarini unutmaslik kerak”, – deya ogohlantiradi psixolog. Ota-ona uchun “yaxshi” va “qulay” bo’lishga harakat qilib, bola o’zi haqida noto’g’ri tasavvur hosil qilishi mumkin, bu “yolg’on o’zini”. Va keyin u o’z hayotini emas, balki birovning hayoti bilan yashayotgandek, ota-onasini rozi qilish va mehrini qozonish uchun harakat qiladi.
Bularning barchasi og’riq keltiradi va ongsiz darajada tuyg’uni shakllantiradi:
- “Men yetarli emasman”
- “Men baxtli bo’lishga loyiq emasman”
- “Men boshqalarga sevgi bera olmayman”
- “Men o’zaro munosabatlarga ishonishga haqqim yo’q”,
- “Men, albatta, tashlab ketaman yoki aldanaman.”
Va haddan tashqari chora sifatida – sherigimizning shafqatsiz munosabatiga chidashimiz kerak, chunki bizning bolaligimizda otamiz yoki onamiz aynan shunday yo’l tutgan.
O’ZINGIZNI SEVISHGA VA SEVISHGA QANDAY RUXSAT BERISH KERAK?
Ota-onalar o’rtasidagi munosabatlar namunasi bizda iz qoldiradi, shuning uchun ba’zi odamlar bolalik davridagi travmatik tajribalarni o’tkazish uchun ota-onalarga o’xshash sheriklarni qayta-qayta izlaydilar. Yangi munosabatlar stsenariysini yaratishga nima yordam beradi?
1. Agar siz o’zingizni kerakli va sevishingizni tushunsangiz va his qilsangiz
Bu ota-onalar bolaga beradigan eng ajoyib narsadir. Ota-onalar ajralish to’g’risida qaror qabul qilishda, o’g’li yoki qiziga bu uning aybi emasligini tushuntirmasa ham, balog’atga etgan bo’lsa ham, u o’tmishga qaytishi va qisqa vaqt ichida o’z ota-onasi bo’lishi mumkin.
O’zingizga ayting: “Hayot boshqacha va vaziyatlar boshqacha. Ota-onam janjallashib, til topa olmagan va ajralishga qaror qilganida mening aybim yo’q. Ular meni qo’llaridan kelgancha sevishda davom etadilar. Ularning menga munosabati o‘zgarmadi”. Shunday qilib, siz o’zingizga har qanday qiyin hayotiy vaziyatlarda tayanadigan kuchli ichki tayanchlarni shakllantirishga yordam berasiz.
2. Hech kim bizni baxtiyorlik huquqidan mahrum qila olmasligini tushunsangiz
Bu huquq bizga tug’ilish orqali berilgan, biz faqat undan foydalanishga ruxsat berishimiz kerak. Va keyin biz o’zaro munosabat bildiradiganlar bilan munosabatlarni o’rnatishimiz mumkin, biz o’zimizning haqiqiy istaklarimiz va his-tuyg’ularimizni tan olishni o’rganamiz. Biz o’z hayotimizni yashay olamiz.