Men yig’lamoqchiman, lekin qila olmayman

Oxirgi paytlarda men boshqalardan ko’ra ko’proq yig’lashimni ko’proq payqadim. Yaqinda bir do’st filmning qayg’uli yakuni tufayli yig’lab yubordi, ikkinchisi esa yigiti bilan ajrashganligi uchun. Va negadir ular buni juda oson qilishadi … Lekin men yig’lamoqchi bo’lganimda har doim shunday holatga egaman, lekin qila olmayman. Nima bo’lishidan qat’iy nazar, ko’z yoshlari kelmaydi – erim bilan janjal, ishdagi muammolar, hatto kasallik. Bu hatto normalmi? Yoki menda nimadir noto’g’ri?

Rita, 32 yoshda

Qahramonimiz duch keladigan muammo bir qarashda juda qiyin bo’lib tuyulishi mumkin. Muammo nimada? Siz nafas olishingiz, sozlashingiz va shunchaki yig’lashni boshlashingiz kerak. Nihoyat, qayg’uli qo’shiqni ijro eting. Ammo agar u ishlamasa va ichki ko’z yoshlari to’planib, to’planib qolsa-chi? Keling, buni psixolog va tanaga yo’naltirilgan terapevt Yuliya Reshetnikova bilan birgalikda aniqlaylik.

“MEN YIG’LAMOQCHIMAN, LEKIN YIG’LAY OLMAYMAN”: 4 TA ASOSIY SABAB

“Yig’lash – bu ichki taranglikni engish, og’riq va his-tuyg’ularni boshdan kechirishning tabiatga xos tabiiy usuli”, deb ta’kidlaydi ekspert. – Kichkina bola butun vujudi bilan yig’laydi, lekin kattalar ko’pincha ko’z yoshlarini ushlab turadilar. Agar u yig’lasa, bu faqat ko’zlari bilan.” 

Nima uchun kattalar uchun yig’lash qiyin? 

To’plangan ichki tana bloklari tufayli

Sifatli yig’lash butun vujudingiz bilan yig’lashdir. U oshqozondan boshlanadi va tomoq orqali chiqib, butun tanada titroq paydo bo’ladi. Bunga sayoz nafas olish, mushaklarning kuchlanishi, diafragma zonasida spazmlar va tomoq blokirovkasi to’sqinlik qilishi mumkin. Bundan tashqari, barchamizda ular bor, bu bizning o’sish va xarakterimizning bir qismidir.

Yig’lash noto’g’ri degan ongli va ongsiz e’tiqodlar tufayli

Ehtimol, ota-onangiz sizning ko’z yoshlaringizga dosh berolmay, sizni darhol yupatishga harakat qilishgan va shu bilan yig’lashingizni oldini olishgan. Yoki ular sizning ko’z yoshlaringizni qoraladilar va rad etdilar: “o’g’il bolalar yig’lamayaptilar”, “nega siz hamshiraga o’xshaysiz”, “nega yig’laysiz”, “faqat zaiflar yig’laydi”. Avval bu so‘zlarni boshqa odamlardan eshitamiz, keyin esa ular bizning ichki ovozimizga o‘tadi – biz ularni ko‘z yoshlarini taqiqlab, o‘zimizga aytamiz. 

Surunkali stress va to’plangan kuchlanish tufayli

Agar ular uzoq vaqt davomida to’planib qolsa, ular bizning ichki o’z-o’zini tartibga solishimizni buzadi, bu esa qo’zg’alish va inhibisyonning almashinishi uchun javobgardir. Natijada, tana keskin holatda “yopishib qoladi” va tananing yig’lashiga yo’l qo’ymaydi. 

Jarohatlar va zarba tufayli

Agar siz o’zingizni xavf ostida his qilsangiz, tana omon qolish mexanizmlarini faollashtiradi. Adrenalin va kortizol bilan yig’lash jismonan qiyin, hatto yig’lasangiz ham, bu ko’z yoshlar kerakli yengillikni keltirmasligi mumkin. 

KO’Z YOSHLARI ETISHMASLIGI: BU MUAMMO NECHA YOSHDA?

Muammoni ko’z yoshlari bilan hal qilish uchun birinchi navbatda bitta savolga javob berish kerak: u qachon paydo bo’lgan? 

Vaziyat 1: Siz u bilan bolaligingizdan beri yashadingiz

Agar siz butun umringizni “Nega hohlaganingizda yig’lay olmaysiz?” degan savol bilan o’tkazgan bo’lsangiz, ehtimol siz o’z zaifligingizni tan ololmaysiz va yig’lashga qarshi ichki tormozlaringizni qo’yib yuborolmaysiz. Bunday holda, yig’lashdan “rad etish” ruhiy himoyaning bir turiga aylanadi. 

“Agar odam ko’z yoshlarini zaiflik belgisi deb hisoblasa, yig’layotganda qo’llab-quvvatlashni yo’qotsa, o’zini qadrsizlangan va tanqid ob’ekti deb hisoblasa, uning bu qismi ko’z yoshlarini har tomonlama oldini oladi”, deb tushuntiradi Yuliya Reshetnikova. “U ko’z yoshlari xavfsiz va unga yaxshilik qilishiga ishonishi mumkin, ammo uning behush, zaif qismi ulardan qochib, ichki ziddiyatni keltirib chiqaradi. 

Vaziyat 2: muammo yaqinda paydo bo’ldi

“Ko‘z yoshining to‘satdan tiqilib qolishi o‘tkir stress va kuchli ichki zo‘riqishning alomati bo‘lishi mumkin. Qayg’u, qo’rquv, zarba – ko’pchilik bu tuyg’ularga duch kelgan va ularga duch kelgan va ular tanaga yopishib qolmasligi uchun yashashlari kerak. Bunday hollarda o’zingizni yig’lashga yordam berish ayniqsa muhimdir, chunki tana odatdagi oqim usulini yo’qotdi “, – deya ta’kidlaydi ekspert. 

QANDAY QILIB O’ZINGIZGA HIS-TUYG’ULARINGIZNI “BO’SHATISHGA” YORDAM BERA OLASIZ?

1. Nafas olish mashqlarini bajaring

Eng muhimi – nafas olish. Biror narsani ushlab tursak, nafasimizni sekinlashtiramiz. Uni mustahkamlash sizning his-tuyg’ularingiz va ularning ifodasi bilan aloqani kuchaytirishni anglatadi. Buni qilishning yaxshi usuli – bu nafas chiqarishni ovoz chiqarib yuborish. Buruningizdan nafas oling va ochiq og’zingizdan baland ovoz bilan nafas oling. 

2. O’z his-tuyg’ularingiz orqali gapiring 

Shikoyat qilishni va his-tuyg’ularingizni bildirishni boshlang. Siz aniq savol bilan sinab ko’rishingiz mumkin: “Men yig’lamoqchiman, lekin qila olmayman, nega?” va keyin davom eting. “Men xafaman”, “charchadim”, “xafa bo’ldim”. Bu his-tuyg’ularni gapiring, ular bilan aloqani his qilishga harakat qiling. O’zingizga achinishga ruxsat bering. Agar sizda gaplashadigan odam bo’lsa, unda, albatta, u bilan buni qilish yaxshiroqdir. 

3. O’zingizga jismonan achining

O’zingizni erkalang, o’zingizni quchoqlang, adyol bilan yoping. Yostiqni oling, uni quchoqlang va boshingizni bo’shashtirib qo’ying. Bu holatda o’zingizni silkit.