Behruzbek Hamidov
Yashiradigan hech narsam yo’q edi: psixoterapevt yordami bilan men ignani siljitmoqchi edim va nihoyat muammomni hal qilmoqchi edim”, deb eslaydi 34 yoshli Marina. “Ammo birinchi uchrashuvda noqulaylik meni shunchaki kishanlab qo’ydi. Meni nima bezovta qilayotganini tan olishim uchun besh yoki olti seans kerak bo’ldi ».
Uyalish, yig’lash, asabiylashish, o’z-o’zidan qattiq turib olish, eng muhim narsalarni aytishni “unutish” yoki ataylab yolg’on gapirish – psixoterapevtik jarayonda bunday xatti-harakatlar tabiiydir. Biz mutaxassislarimizdan mijozlar ko’pincha nima haqida yolg’on gapirishlarini va nima uchun bu sodir bo’lishini tushuntirishlarini so’radik.
Haddan tashqari shaxsiy
Psixoterapevt bilan uchrashuvga borishga jur’at etgan holda, biz bu notanish odam ota-onamiz bilan munosabatlarni yaxshilashga, qo’rquvdan xalos bo’lishga, illyuziyalardan xalos bo’lishga va ruhiy jarohatlarni davolashga qanday yordam berishini hali ham tushunmayapmiz. Biz uni juda kam bilamiz, shuning uchun biz ko’p narsalar haqida sukut saqlaymiz. “Mijoz bugungi kunda muhokama qilish uchun eng foydali bo’lgan narsani tanlash huquqiga ega”, deb ta’kidlaydi tizimli oilaviy psixoterapevt Anna Varga. “U hali qila olmaydigan yoki gapirishni istamaydigan narsa haqida gapirmaslik huquqiga ega.”
Psixoterapevt bilan muloqot qilish istagi ishonch darajasiga bog’liq. “Va biz tanimaydigan odamga ishonish qiyin”, deydi psixoanalitik Marina Arutyunyan. “Demak, sharmandalik mutlaqo tabiiydir.” Ko’p odamlar nozik mavzular haqida gapirishdan uyaladilar.
Biz beixtiyor psixoterapevtni mag’lub etishga, uning oldida eng qulay nurda paydo bo’lishga harakat qilamiz
Bir kuni bir ayol mening hamkasbimni ko’rgani keldi, u ilgari jinsiy muammolari borligini aytdi. Va keyin men bu haqda gapirmadim! U ochiqchasiga aytmasa, yordam bera olmasligidan ogohlantirdi. Keyin u shifokorga boraman, deb javob berdi va bir odamni ko’rdi.
Biz beixtiyor psixoterapevtni mag’lub etishga, uning oldida eng qulay nurda paydo bo’lishga harakat qilamiz. O’zaro munosabatlar stereotipi bartaraf etilgunga qadar, biz o’zimiz haqimizda gapiradigan ma’lumotni “tahrirlashni” boshlaymiz – albatta, jozibali xususiyatlar haqidagi g’oyalarimizga muvofiq.
Bu nafaqat ayol-erkak o’zaro ta’siri modeliga, balki mijozlar ongsiz ravishda terapevtni “ota-ona” yoki “sudya” o’rniga qo’yishiga bog’liq bo’lishi mumkin. Va ular o’zlarining ijobiy imidjini yaratishga qat’iy harakat qilishadi.
Hayotiy sharoitlar haqida
Har birimiz bir xil voqealarni o’zimizga xos tarzda qabul qilamiz. “Ayol oilaviy mojaro haqida gapiradi: eri dahshatli, lekin u go’zal”, – misol keltiradi Anna Varga. “Keyin u gapira boshlaydi va rollar o’zgaradi: u ajoyib bo’ladi va u dahshatli bo’ladi.” Bu yerda qasddan yolg‘on yo‘q, hamma nima bo‘layotganini o‘zicha ko‘radi”.
Biz o’zimiz haqimizda gapirganda, biz o’zimiz bilmagan holda faktlarni buzib, ularni o’z baholarimiz va qarashlarimizga mos ravishda taqdim etamiz. Biz sodir bo’layotgan narsadan ma’no izlaymiz, o’zimizning sabab va oqibatlar zanjirini yaratamiz. Masalan, biz muvaffaqiyatsizliklarimizning manbasini bolalikdagi voqealarda ko’ramiz.
“Bu qanchalik haqiqat ekanligini aniqlashning iloji yo’q – bolalik o’tmishda qoldi. Ha, bu muhim emas. Har birimiz sodir bo’lgan voqea haqida o’z tushunchamizga egamiz”, deb tushuntiradi Anna Varga. “Inson ota-onasining oilasidagi hayotdan qattiq jarohat olganiga ishonishi va butun kelajakdagi strategiyasini shu asosda qurishi mumkin. Siz u bilan uzoq vaqtdan beri mavjud bo’lgan vaziyatlarni tushunish uchun ishlashingiz mumkin yoki ularni o’zgartirish uchun manba topishga harakat qilishingiz mumkin, mijozga tajriba unga nima berganini, u bilan qanday munosabatda bo’lganini, o’zi haqida nimani o’rganganini tushunishga yordam berishingiz mumkin. Ikkinchi variant menga ancha konstruktiv tuyuladi.”
Izzattillo Islomov
