Miya rivojlanishiga nima to’sqinlik qiladi?

Aql darajasiga ko’p narsa ta’sir qiladi – genetika, bolalikdagi tarbiya va rivojlanishdan tortib, ijtimoiy muhit, ekologiya, ovqatlanish va, albatta, turmush tarzi. Qanday odatlar miyamizni qayta-qayta bo’shashtiradi va yangi neyron aloqalarning shakllanishiga to’sqinlik qiladi?

1. TIL BOG‘LOVCHI VA TO‘LDIRUVCHI SO‘ZLAR

Dar fikrli odam o’zining muloqot qilish uslubidan tezda namoyon bo’ladi: u o’z fikrlarini qanchalik aniq va aniq ifodalaydi? Agar u duduqlansa, to’g’ri so’zlarni topishda qiynalsa, doimiy ravishda “qisqasi”, “xo’sh, bu”, “umuman”, “shunga o’xshash” kabi to’ldiruvchi so’zlardan foydalansa – biz tezda uning so’z boyligi eng zaif va degan xulosaga kelamiz. , ehtimol, kitoblarni doimiy yoqtirmaslik. Kuchli so’zlarga kelsak, ba’zida aqlli odamlar aybdor – bu ko’proq ulardan foydalanishning maqsadga muvofiqligi va chastotasi masalasidir.

Maslahat

Ko’proq o’qing, fikrlarni qog’ozda va og’zaki ifodalashni o’rganing. 

2. KO’NGILOCHAR DASTURLARNI TOMOSHA QILISH

Avstriya olimlari yaqindatopmoqvoqelikka va tok-shoularga, turli xil shov-shuvli dasturlarga bo‘lgan muhabbat – ular ijtimoiy hayot yoki siyosat haqida bo‘lishidan qat’i nazar, odamlarning aqliy qobiliyatiga yaxshi ta’sir ko‘rsatmaydi. 

Tadqiqotchilarning yozishicha, televidenie muxlislari maktab o‘quv dasturidagi savollar bilan test sinovlaridan o‘tishda qiynalgan. Keling, band qilaylik – ko’ngilochar kontent nafaqat televizorda, balki YouTube-da ham iste’mol qilinishi mumkin, deyarli hech qanday farq yo’q.

Maslahat

Badiiy va hujjatli filmlar, klassik musiqa kontsertlari va ta’lim dasturlariga e’tibor qarating. 

3. IJTIMOIY TARMOQLARNI AYLANTIRISH

Shaxsiy o’sish va o’z-o’zini rivojlantirish haqida xohlaganingizcha gapirishingiz mumkin, ammo agar siz muntazam ravishda ijtimoiy tarmoqlarga tushib qolsangiz, bizda yomon xabar bor. Yangiliklar lentalarining cheksiz aylanishi, do‘stlar videolari va fotosuratlari, yoqtirishlar va sharhlar vaqtingizning asosiy qismini egallabgina qolmay, balki salbiy ta’sir ko‘rsatadi.ta’sir qilishmiya ustida. Hech bo’lmaganda, siz biron bir yangi va foydali bilimga ega bo’lishingiz yoki ufqlaringizni kengaytirishingiz dargumon. 

Maslahat

Ijtimoiy tarmoqlarga tashrif buyurish jadvalini tuzing, shunda ular sizdan qancha vaqt olishini tushunasiz. 

4. AGRESSIV REAKTSIYALAR 

Agar biror kishi tushunarsiz vaziyatda gugurt kabi yonib ketsa va hatto “qiyin, ammo bu nima!” – shuningdek, o’ylab ko’rishga arziydi. Bu xatti-harakat biz o’z his-tuyg’ularini qanday nazorat qilishni bilmaydigan va ko’pincha muzokaralar olib bora olmaydigan, etuk bo’lmagan odam bilan ishlayotganimizni ko’rsatadi. Ko’pincha bunday odamlar o’z hamkasbini o’zlarining haq ekanligiga ishontirishga harakat qilishadi va uning nuqtai nazarini qabul qilishga rozi bo’lmaydilar.

Maslahat

Tinchlaning va muloqot qobiliyatingiz haqida o’ylang.  

5. JAMIYATDAN AJRALIB TURISH 

Ijtimoiy izolyatsiyadan ko’ra yomonroq narsa yo’q – tug’ruq ta’tilidan qaytgan ayollar, ehtimol, bu haqda uzoq vaqt gapirishlari mumkin. Chaqaloq – bu baxt, lekin yosh ona ko’pincha faqat u, eri va eng yaqin qarindoshlari bilan muloqot qilishga majbur bo’ladi. Bunday issiqxonaning konfor zonasida juda uzoq vaqt qolish – tanazzulga olib keladigan yo’l. 

Maslahat

Siz, albatta, yangi joylarga tashrif buyurishingiz va iloji bo’lsa, sayohat qilishingiz, turli odamlar bilan muloqot qilishingiz, kino, teatr va ko’rgazmalarga borishingiz kerak – bu sizning ufqlaringiz kengayadi va yangi neyron aloqalar shakllanadi. 

6. UYQUSIZLIK

Uyqu – bu miya uchun zaryadlash vaqti, chunki u tunda uxlamaydi. Biz rang-barang tushlar yoki dahshatli tushlarni ko’rayotganimizda, u kun davomida olingan ma’lumotlarni intensiv ravishda qayta ishlaydi, javonlarga qo’yadi va saralaydi. Qisqa muddatli xotiraga biror narsani va uzoq muddatli xotiraga biror narsani qo’yish. 

Agar uyqungiz yuzaki, qisqa bo’lsa yoki siz tez-tez kechasi uyg’onsangiz, ma’lumotlar noto’g’ri qayta ishlanadi (bu erda miyani doimiy ravishda tarmoqdan uzilgan kompyuter bilan solishtirish mumkin). Shu sababli, uyqu rejimining buzilishi tufayli diqqatni jamlash va xotira bilan bog’liq muammolar yaxshi boshlanishi mumkin. 

Maslahat

Eng yaxshisi yotish va erta uyg’onish va 6 soatdan ortiq uxlashingizga ishonch hosil qiling. 

7. FAST TAMADDI QILISHGA MUHABBAT 

Yog’li ovqatlarga qaramlik bizning kognitiv qobiliyatimizga bevosita tahdiddir. Chipslar, gazaklar, kartoshka kartoshkalari, tuzlangan yong’oqlar, kolbasa va boshqa mazali taomlar nafaqat tanaga, balki miyaga ham zararli bo’lgan semirishga hissa qo’shadi. Faqat yog ‘dofamin ishini inhibe qilgan bo’lsa, neyrotransmitter yanada qizg’in faoliyatni rag’batlantiradi. Bundan tashqari, dopamin etishmovchiligi depressiya va neyrodegenerativ patologiyalarga tahdid soladi – eruditsiya uchun vaqt yo’q. 

Maslahat

Ratsioningizni diversifikatsiya qiling va hududga ko’proq sabzavot, meva, o’tlar va don olib keling.

8. KO’P VAZIFALARNI BAJARISH REJIMI

Massachusetslik olimlarning fikricha, odamlar doimiy ravishda bir nechta vazifani bajara olmaydilar. Bizning miyamiz bir vazifadan ikkinchisiga o’tadi, lekin bir vaqtning o’zida ular bilan shug’ullana olmaydi. Shu bilan birga, asab hujayralarini qo’llab-quvvatlash uchun zarur bo’lgan resurslarning ortiqcha sarflanishi mavjud – va ularning faoliyati samaradorligi pasayadi.

Doimiy ko’p vazifalarni bajarish tasavvur va fikrlashni bloklashi ham muhimdir; IQ darajasi kamida 10 ballga pasayadi, chunki u vazifalarni tezroq bajarishga intilib, oddiyroq va standartroq echimlarni afzal ko’radi va formulali va avtomatik tarzda harakat qiladi.

Maslahat

Ko’p vazifalarni bajarish, xabardorlikni va diqqatni jamlashni talab qiladigan vaziyatlardan qoching.