Zamonaviy dunyoda Montessori pedagogikasi bolaning rivojlanishi uchun juda mashhur bo’ldi. Ushbu yondashuv tufayli bolalar o’ynash imkoniyatiga ega bo’lib, ular erkinlikni his qilishadi va tartib-intizomga rioya qilishadi. Ushbu pedagogika 100 yildan ko’proq vaqt oldin o’z mavjudligini boshlagan va har yili u o’qituvchilar va ota-onalarning mehrini qozonmoqda. Ushbu maqolada siz tizimning tarixi, asosiy tamoyillari va ushbu tizimdagi kattalarning roli haqida bilib olasiz.

Tizim tarixi
Ushbu tizimning muallifi psixolog Mariya Montessori bo’lib, uni alohida ehtiyojli bolalar rivojlanishi uchun yaratgan. Keyinchalik, bu tizim boshqa bolalarga nisbatan qo’llanila boshlandi va butun dunyoda mashhur bo’ldi. 1914 yilda allaqachon birinchi bolalar bog’chalari paydo bo’la boshladi, bu tizimga ustunlik berdi, ammo bolsheviklar hokimiyat tepasiga kelganida, Mariya Montessorining pedagogikasi unutildi.

Montessori tizimi ta’lim muassasalariga faqat 1992 yilda qaytdi. Mariyaning o’zi, ko’proq darajada, ta’lim bola rivojlanishining tabiiy jarayoni degan xulosaga keldi.

Montessori usulining mohiyati
Montessori usuli bolaning rivojlanishiga yordam beradigan noyob tizimga ishora qiladi. Ushbu tizimdagi ustuvor vazifa nozik vosita ko’nikmalarini, his-tuyg’ularini va mustaqillikni rivojlantirishni rivojlantirishdir.

Montessori ta’limini boshlaganda, bola o’zi xohlagan narsani qilish huquqiga ega, chunki bu tizimda yagona dastur yo’q. Shunday qilib, u o’zi bilan raqobatlashayotgandek materialni juda yaxshi o’zlashtiradi. Bolaning xotirjam o’rganishi uchun kattalarning vazifasi qiziqishlarni aniqlash va o’rganish uchun zarur muhitni ta’minlashdir. Kattalar yordami tufayli bola o’z qobiliyatlarini kashf qilishni va mustaqil ravishda rivojlanishini o’rganadi. Montessori tizimi bo’yicha o’qigan bolalar qiziquvchanlik, mustaqillik va hayotda o’z o’rnini topish qobiliyati bilan ajralib turadi.

Montessori tizimidagi asosiy tamoyillar
Bola faol bo’lishi kerak, kattalar esa o’qituvchi sifatida emas, balki faqat yordamchi sifatida ishlaydi.
Asosiy xususiyat – chaqaloqning to’liq harakat erkinligi.
Yosh bolalar kattalardan nimani o’rganishadi.
Barcha qarorlar faqat bola tomonidan qabul qilinadi.
Bunday mashg’ulotlar maxsus jihozlangan joylarda o’tkazilishi kerak.
Montessori pedagogikasiga ko’ra, baqirish va taqiqlar butunlay taqiqlangan.
Bola xato qilishi mumkin va buning hech qanday yomon joyi yo’q.
Voyaga etgan odam chaqaloqni qiziqtirishi kerak.
Ushbu tizimning mohiyati shundan iboratki, o’qituvchi bolani qiziqtira olishi kerak va u o’z-o’zini o’rganish salohiyatini rivojlantirishga hissa qo’shadigan mustaqil ishni boshlaydi.

Montessori tizimidagi rivojlanish muhiti
Ushbu tizimda eng muhim narsa darslar o’tadigan muhit degan fikr bor. Faqat to’g’ri tayyorlangan muhit yordamida kerakli natijaga erishishingiz mumkin. Montessori texnikasidan foydalangan holda rivojlanayotgan muhitda 5 ta zona mavjud:

Birinchi zona bolaga o’ziga g’amxo’rlik qilishni va o’z narsalarini ehtiyotkorlik bilan boshqarishni o’rganishga yordam beradi.
Ikkinchi zona so’z boyligini rivojlantirishga yordam beradi.
Uchinchi zona sezgilarning rivojlanishiga yordam beradi.
To’rtinchi zona atrofdagi dunyo, geografiya va anatomiya bilan tanishishga yordam beradi.
Beshinchi zona raqamlar, qo’shish, ayirish va boshqa matematik operatsiyalarni o’rganishga qaratilgan.
Montessori mashg’ulotlari polda gilamchalarda yoki kichik bolalar stollarida o’tkaziladi. Montessori pedagogikasi eng samarali va mashhurlaridan biri sifatida tan olingan.