Nega o’zimizni adekvat baholay olmaymiz?

imman?” Ko’pchiligimiz bu savolga javobni yaxshi bilamiz deb o’ylaymiz. Lekin shundaymi? Ehtimol siz o’zlarini zo’r qo’shiqchi deb hisoblaydigan va notalarning yarmini urmaydigan odamlarni uchratgandirsiz; ular hazil tuyg’usi bilan faxrlanadilar va hazillar faqat noqulaylik tug’diradi; Ular o’zlarini nozik psixologlar deb tasavvur qilishadi – va sheriklarining xiyonati haqida hech qanday tasavvurga ega emaslar. “Bu men haqimda emas”, deb o’ylayotgandirsiz. Va, ehtimol, siz xato qilyapsiz.

Miya va ong haqida qanchalik ko’p o’rgansak, o’zimizni baholashda qanchalik buzilganligimiz va o’zimizni his qilishimiz bilan boshqalar bizni qanday ko’rishi o’rtasidagi tafovut qanchalik keng ekanligi ayon bo’ladi. Benjamin Franklin shunday deb yozgan edi: “Uch narsa qilish juda qiyin: po’latni sindirish, olmosni maydalash va o’zingizni bilish”. Ikkinchisi eng qiyin vazifa bo’lib tuyuladi. Ammo agar biz o’zimizni his qilishimizni nima buzayotganini tushunsak, o’zimizni tahlil qilish ko’nikmalarimizni yaxshilashimiz mumkin.

1. BIZ O’ZIMIZNI HURMAT QILISHNING ASIRIDA YASHAYMIZ

Sizningcha, o’zingizni ajoyib oshpaz, maftunkor to’rt oktavali ovozingiz va atrofdagi eng aqlli odammisiz? Agar shunday bo’lsa, sizda haydashdan tortib to ishgacha bo’lgan hamma narsada boshqalardan ustun ekanligingizga ishonishingiz mumkin bo’lgan xayoliy ustunlik majmuasiga ega bo’lishingiz mumkin.

Biz, ayniqsa, o’zimiz uchun juda ko’p e’tibor beradigan xususiyatlarni hukm qilganimizda, bunday xatoga yo’l qo’yishga moyilmiz. Kaliforniya universiteti professori Seemin Vazir tomonidan olib borilgan tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, talabalarning intellektual qobiliyatlari haqidagi mulohazalari ularning IQ testlari natijalari bilan hech qanday bog’liq emas. O’zini yuqori baholaganlar o’zlarining aql-zakovati haqida faqat ustunliklarda o’ylashgan. Va ularning o’zini past baholaydigan kursdoshlari, hatto guruhda birinchi bo’lsa ham, o’zlarining xayoliy ahmoqligidan xavotirda edilar.

Biz boshqalarning bizga qanday munosabatda bo’lishini ko’ramiz va shu munosabat bilan o’zini tuta boshlaymiz

Xayoliy ustunlik ba’zi afzalliklarni berishi mumkin. O’zimiz haqimizda yaxshi fikr yuritsak, bu bizni hissiy jihatdan chidamli qiladi, deydi Kornel universitetidan (AQSh) Devid Dunning. Boshqa tomondan, qobiliyatlarimizni kam baholasak, bizni xatolar va shoshqaloq harakatlardan himoya qilishi mumkin. Biroq, xayoliy o’z-o’zini hurmat qilishning mumkin bo’lgan foydalari biz to’laydigan narx bilan solishtirganda xiralashadi.

Ayova universitetidan (AQSh) psixolog Zlatana Krizana: “Agar biz hayotda muvaffaqiyatga erishmoqchi bo’lsak, nimaga sarmoya kiritishimiz va natijalarni qanday mezonlarga ko’ra baholashimiz kerakligini tushunishimiz kerak”. “Agar ichki barometr o’chirilgan bo’lsa, bu nizolarga, noto’g’ri qarorlarga va oxir-oqibat muvaffaqiyatsizlikka olib kelishi mumkin.”