Izzattillo Islomov
G’amxo’rlik va vasiylik o’rtasidagi chegara nozik, ammo oilaviy psixoterapevt Mariya Dyachkova uchun farq aniq. “Qaymoqlik” so‘zi bilan bog‘liq. Biz e’tiborni o’ziga g’amxo’rlik qilishga qodir bo’lmagan odamga qaratamiz: kichik bola, qariya yoki nogiron kishiga, – tushuntiradi u. Shu bilan birga, vasiy ko’pincha palata uchun qaror qabul qiladi.
G’amxo’rlik berish ehtiyojiga, boshqa odamlarning yordamisiz bardosh bera oladigan odam bilan bo’lishish istagiga asoslanadi. Bizning ko’z o’ngimizda biz g’amxo’rlik qilayotganimiz zaif emas: u butunlay mustaqil, biz bilan “teng”, lekin bizning e’tiborimiz unga yoqimli bo’ladi. Ota-ona va bola munosabatlarida ham, sheriklik munosabatlarida ham g’amxo’rlik mavjud, ammo ularda vasiylik uchun joy bormi? Keling, buni tushunishga harakat qilaylik.
“ONA, MEN OCHMANMI YOKI SOVUQMI?”
Ota-ona va bola o’rtasidagi munosabatlarda vasiylik va g’amxo’rlik asosiy tushunchalardir, lekin bolaning ulg’ayishi bilan ularning munosabatlari o’zgaradi. Yangi tug’ilgan chaqaloq mutlaqo yordamsiz, o’zini boqish yoki o’ziga g’amxo’rlik qila olmaydi. Ota-ona o’z ehtiyojlarini tan oladi va ularni o’z vaqtida qondiradi. Bu vasiylik va u butunlay o’rinli va asoslidir.
Chaqaloq o’sib ulg’ayganida, onasi unga ehtiyojlarini qondirishni o’rgatadi: ochlik bilan muloqot qilish, qoshiqdan foydalanish, olma yuvish va o’zini ko’ngil ochish. Bu allaqachon g’amxo’rlik belgisidir.
Bola o’sib ulg’aygan sari uning ehtiyojlari murakkablashadi: asosiy fiziologik narsalarga hissiy narsalar qo’shiladi. Agar chaqalog’ingiz xafa bo’lsa yoki qo’rqsa, uni tinchlantirish kerak. Voyaga etgan kishi yoqimsiz his-tuyg’ularni “olib tashlamasligi” muhim (“It hurdi? Keling, yana bu parkga bormaylik!”), O’g’il yoki qiz tashvishlansa, shunchaki u erda bo’lishi kerak. Masalan, bolaning qo’lidan ushlab, siz uni tumshug’i bo’lgan itni erkalashga taklif qilishingiz mumkin – va shuning uchun unga xavfsiz vaziyatda qo’rquvga qarshi turishga yordam bering.
Behruzbek Hamidov
