O’rganilgan nochorlik nima?

Zamonaviy jamiyatda inson psixikasi bilan bog’liq ko’plab muammolar mavjud. Mashhurlardan biri o’rganilgan nochorlik sindromidir. Bu holat odamda haddan tashqari tashvish, shuningdek, o’z imkoniyatlari haqida salbiy fikrlarning mavjudligi bilan tavsiflanadi. Dangasa odamni ham ushbu sindromga ega odam sifatida tasniflash mumkin.

O’rganilgan nochorlik nima?
Bu hodisa doimiy ruhiy tushkunlik holati va pessimistik qarashlar bilan birga keladi. O’rganilgan nochorlikdan azob chekayotgan odamlar o’z oldiga qanday maqsad qo’yishni va ularga qanday erishishni bilishmaydi. Ko’pincha, odam kutganidan ko’ra bir oz ko’proq harakat qilish kerakligini anglab etganda, barcha harakatlar yarim yo’lda to’xtatiladi. O’rganilgan nochor odam ko’pincha quyidagi bahonalarni ishlatadi:

U o’zini muvaffaqiyatsiz deb hisoblaydi va o’zgarishga qodir emasligiga amin.
U hech narsa qilishni xohlamaydi, tushkunlikka tushadi.
Inson o’zining barcha kamchiliklarini o’zini kimligimni aytish bilan oqlaydi.
Bunday odamlar hech qachon yordam so’ramaydilar, chunki ular uchun hech narsa chiqmasligiga aminlar.
Inson o’z xatti-harakatlarini irsiyat bilan oqlaydi.
Hayvonlar ustida tadqiqot olib borgan Seligman birinchi marta psixologiyadagi nochor holat haqida gapirdi. U ularning ba’zilari muayyan vaziyatlarda qochishga ham urinmaganligini kuzatdi. Shu bilan birga, salbiy tajribaga ega bo’lmagan hayvonlar osongina vaziyatdan chiqish yo’lini topdilar.

Shunga o’xshash misolni echish mumkin bo’lmagan topshiriq berilgan talabalar bilan ham keltirish mumkin. Ular muvaffaqiyatsizlikka uchradi, bu ularning o’ziga bo’lgan hurmatiga katta putur etkazdi. Keyinchalik, bu talabalar hatto hal qilingan masalani ham hal qila olmadilar. Shunday qilib, psixologiyada o’rganilgan nochorlik insonning ilgari muvaffaqiyatsiz urinishlar tufayli qiyinchiliklarga dosh bera olmasligini anglatadi.

O’rganilgan nochorlikning sabablari
Mutaxassislar ushbu sindromning asosiy sabablari sifatida quyidagilarni o’z ichiga oladi:

Vaziyatlar inson foydasiga bo’lmagan salbiy tajriba.
Fojia natijasida yuzaga kelgan stress. Keyinchalik, odamda hech narsani nazorat qila olmaslik qo’rquvi paydo bo’ladi.
Inson hayotining ko’p qismi shunday o’tdiki, u doimo nazorat ostida edi.
Pessimistik fikrlash, bu odamni kuchli va ishonchli his qilishiga to’sqinlik qiladi.
Sindromning belgilari:

o’zini past baholash va o’ziga ishonchsizlik;
haddan tashqari tashvish va tajovuzkorlik;
ijodkorlik qobiliyatining yo’qligi;
hamma narsaga befarqlik va pessimistik munosabat;
surunkali charchoq.
Sindromga qarshi kurash
O’rganilgan nochorlik bilan kurashish uchun mutaxassislar psixologik terapiya va treninglar bilan davolanishni boshlashni tavsiya qiladilar. Ushbu kurash usuli o’zini o’zi qadrlashni shakllantirishga, ijobiy fikrlashni rivojlantirishga va stressga chidamlilikni rivojlantirishga yordam beradi.

Birinchi navbatda, shaxs xatti-harakatlarini oqibatlar bilan bog’lashni va o’z muvaffaqiyatsizliklarini qabul qilishni o’rganishi kerak. Inson tushunishi kerakki, mutlaqo hamma xato qilishi mumkin va u xato qilish huquqiga ega. O’rganilgan nochorlikka qarshi kurashda asosiy yordamchilardan biri bu sodir bo’layotgan voqealarga optimistik qarashdir. Siz o’zingizni kichik narsalardan ham zavqlanishga o’rgatishingiz kerak, shunda siz baxtli va ruhiy sog’lom odamni tarbiyalashingiz mumkin. Bundan tashqari, siz vaziyatlar tasvirlangan, fikrlar shakllantiriladigan va insonning hissiy holati tahlil qilinadigan ABCDE usulidan foydalanishingiz mumkin. Shuningdek, siz zaharli fikrlardan xalos bo’lishingiz kerak, buni Vikium kursi “Miyani zararsizlantirish” yordamida amalga oshirish mumkin.