Izzattillo Islomov
Bizga shunchaki o’zini keraksiz, foydasiz va himoyasiz his qilish uchun dahshatli va travmatik narsa sodir bo’lishi kerakdek tuyuladi. Ko’pincha, endi yashashni istamaydigan va o’z joniga qasd qilish haqida o’ylayotgan o’smirlar oilasida hech narsadan mahrum emas va do’stlari bilan o’ralgan. Shu bilan birga, ular uchun bitta muammo haligacha hal qilib bo’lmaydigan ko’rinadi. Ba’zan bu matematikada noaniq muvaffaqiyatsizlik yoki birinchi javobsiz sevgi, do’stingiz bilan janjal yoki qimmatbaho narsaning yo’qolishi.
“Ko’p hollarda muammo va tashvish belgilari seziladi. Faqat nimaga e’tibor berish kerakligini bilish juda muhim, – deydi klinik psixolog Mariya Afonina. Mutaxassis bilan birgalikda biz ota-onalar uchun cheat varag’ini tayyorladik. Bu ota-onalarni nima ogohlantirishi kerakligini tushunishga yordam beradi.
BAYONOTLAR
O’n nafar o’smirdan ettitasi bilvosita o’z niyatlari va qiyin fikrlari haqida iboralar bilan ishora qiladi:
- “Men buni endi qila olmayman, men buni qila olishimga ishonmayman, chiqish yo’lini ko’rmayapman.”
- “Men juda charchadim, nafas olishim tobora qiyinlashmoqda, har kuni og’riyapti.”
- — Endi men haqimda tashvishlanishingizga hojat qolmaydi.
- “Nihoyat, men siz uchun muammo bo’lmayman.”
Ulardan ba’zilari to’g’ridan-to’g’ri: “Ertaga otam mening ishdan bo’shatilganimni bilib oladi, ammo bu muhim emas, chunki men u erda bo’lmayman”.
XULQ-ATVOR
Ota-onalar o’smirning to’satdan rejalarini bajarish, narsalarini berish, ijtimoiy tarmoqlarda xayrlashuv fotosuratlarini joylashtirish, eslatmalar yozish, shuningdek, aniqroq belgilar (o’z joniga qasd qilish usullari, o’z joniga qasd qilish vositalarini sotib olish, ularni ko’rsatish) haqidagi postlar) to’satdan qaror qilishidan ehtiyot bo’lishlari kerak. .
KAYFIYAT VA HIS-TUYG’ULAR
O’tkazib yubormaslik kerak bo’lgan yana bir belgi: o’smir ko’pincha qayg’uli, tushkun, o’zini o’zi o’ziga tortadigan va o’ziga berilib ketgan ko’rinadi. Yoki, aksincha, uning kayfiyati nihoyatda beqaror, u mayda-chuyda narsalardan tezda asabiylashadi. O’smir tanqidiy vaziyatda nimadan shikoyat qilishi mumkin?
- Ruhiy og’riq uchun (“ruh og’riyapti”, “ko’krakda og’riyapti”, “hamma narsa ichkarida siqilgan”).
- Yolg’izlik, tashlab ketish, foydasizlik hissi (“men yolg’izman”, “hech kim menga kerak emas”).
- Ayb va uyat (“Men dahshatli maxluqman”, “Men bitta katta muammoman”).
Bundan tashqari, u kelajakni salbiy qabul qilishi va: “Katta bo’lishdan foyda yo’q – oldinda faqat muammolar bor” yoki “U erda meni hech qanday yaxshi narsa kutmaydi” deb aytishi mumkin.
O’RGANISH VA FIKRLASH
Agar ota-onalar biror narsa noto’g’ri ekanligiga shubha qilsalar, sinf o’qituvchisi bilan gaplashish yaxshi bo’lar edi. O’qituvchi o’smirning xatti-harakatlaridagi o’zgarishlarni sezishi mumkin. Misol uchun, unga diqqatni jamlash qiyinlashdi, u chalg’igan ko’rinadi va oddiy kundalik narsalarni unutadi. Bola uzoq vaqt va sekin so’zlarni tanlashi yoki aksincha, ko’p suhbatlashish, aylanada aytilgan narsalarni takrorlash, mavzudan mavzuga sakrashi mumkin. Elektron kundalikingizga qarang: baholaringiz yomonlashdimi? Yoki bola tez-tez darslarni o’tkazib yubora boshlagandir?
SALOMATLIK
Depressiya holati ko’pincha o’smirning sog’lig’iga ta’sir qiladi: tuyadi o’zgaradi (har qanday yo’nalishda); uyqusi buziladi (u uzoq vaqt uxlay olmaydi, bezovta uxlaydi, erta uyg’onadi yoki maktabga turmaydi, darsda uxlab qoladi, dam olish kunlarida kun bo’yi uxlaydi). Boshqa bir o’smir, kasallikning boshqa belgilari bo’lmaganida, “ko’kdan tashqari” ko’rinadigan tanadagi og’riqdan shikoyat qila boshlaydi.
Behruzbek Hamidov
