Izzattillo Islomov
Muallifdan: To’liq maqola:
Kimgadir yoki biror narsaga bo’lgan munosabatimiz bizni baxtsiz yoki baxtli qiladi.
Inson baxtli bo’lishni xohlaydi va har qanday holatda ham bu baxtga erishishga intiladi. Kimdir faqat martaba quradi va yolg’iz, oilasiz odamning yo’lini tanlaydi. Ba’zilar uchun esa oila baxtning muhim omilidir. Ikkala yo’l ham teng huquqqa ega va ularning hech biri yaxshiroq yoki yomonroq emas.
Ushbu material birinchi navbatda oilaviy baxt yo’lini tanlagan odamlar uchun mo’ljallangan. Erkak va ayol o’rtasidagi munosabatlarda qanday tartib hukmronligi haqida gapirishdan oldin, erkak ham, ayol ham o’z oilalarini tark etganini eslaymiz.
Har bir inson hayotidagi birinchi va eng muhim tartib – bu uning ota-onasiga bo’lgan munosabati.
Biz kichik bir guruhda tug’ilganmiz – bizning oilamiz. Bizning birinchi munosabatlarimiz onam va dadam bilan bo’lib, biz hayotimiz davomida boshqa barcha ijtimoiy guruhlarga olib boramiz.
Har bir tizim va guruhning o’z qoidalari bor, lekin ularning barchasi ota-onamiz bilan birinchi munosabatlarimizga asoslanadi. Biz ko’pincha shunday iboralarni eshitamiz: “Mening otam men tomonidan sevilishga loyiq emas edi” yoki “Onam men bilan ko’p vaqt o’tkazmasdi, u mening onam bo’lishga loyiq emas”. Bolalar ota-onalarini qabul qilganlaridek qabul qilishdan bosh tortadilar yoki ular juda kam olgan yoki umuman noto’g’ri qabul qilgan deb o’ylashadi. Bolalar rad etishlarini ota-onalarning xatolari bilan oqlaydilar; va ularning ota-onalari ota-ona bo’lish huquqiga egami, ular o’zlarining ma’lum fazilatlariga qarab qaror qilishadi. Ko’pincha bolalar qabul qilishni talab bilan almashtiradilar: “Ular menga boshqacha ta’lim berishlari kerak edi, ular menga ta’minlashlari kerak edi va hokazo” va hurmat o’rniga – ota-onalariga haqorat: “Ular menga juda oz vaqt sarflashdi. , ular meni sevmadilar, boshqalarga o’xshab tarbiyalamadilar” va hokazo.
Inson ota va onani o’ziga kerak bo’lganidek qabul qiladi. Insonlar ota-ona bo‘lishadi, chunki ular biron-bir xislatlari uchun emas, balki ularga shunday qilish kerak. Biz bu dunyoga mujassamlanish uchun u yoki bu vazifa bilan kelamiz. Va bu vazifani rivojlantirish va amalga oshirish uchun eng yaxshi muhit ota-onamizdir. Garchi ular ijtimoiy jihatdan noadekvat bo’lsa ham, ular haqida hech narsa bilmasak ham, bu biz hayotimizni olgan onam va dadamizdir. Biz hayotni qabul qilishimiz va ota-onalarimiz uni bizga berishlari, ota-onalar keyinchalik qiladigan hamma narsadan ko’ra ko’proq narsadir. Biz u yoki bu oilaga o’zimizga o’xshash – jamg’armalarimiz o’xshashligida kelamiz. Biz ota-onamizdan yaxshiroq yoki yomon emasmiz. Biz ham ular kabimiz.
Savol : Salom! Mening ismim L. Men turmush qurganimga 2,5 yil bo’ldi. Erim va men ota-onam bilan yashaymiz. Ular shunchaki meni bezovta qilishdi. Bizning oilamizga aralashmasliklari uchun ularga qanday tushuntirish mumkin? Ular o’z hayotlarini unchalik yaxshi o’tkazmadilar. Dadam ko’p ichadi, bizni bir necha marta tashlab, keyin qaytib keldi. Ota-onalar doimo janjallashib, bir-birlariga baqiradilar. Ular o’z oilalarini qura olmadilar va hali ham bizga maslahat berishdi! Bu meni juda g’azablantiradi va men nima qilishni bilmayman. Bilaman, men hech qachon ular kabi yashamayman, ularning munosabatlari meni g’azablantiradi. Hozir alohida yashashga imkonimiz yo’q. O’zingizni ota-onangizdan qanday ajratish mumkin? Ayting-chi?
Javob . Assalomu alaykum, L. Ko’p bolalar ota-onalarining hayotidan bezovtalanadilar. Va ular shunday deb o’ylashadi: “Men hech qachon bunday yashamayman! Men yaxshiroq yashay olaman!” Ammo bu juda katta noto’g’ri tushuncha. Agar biz ota-onamizda biror narsani qabul qilmasak, g’azablansak, g’azablansak, xafa bo’lsak, vaqt o’tishi bilan biz ota-onamiz kabi fazilatlarga ega bo’lamiz. Ya’ni, biz bir xil va biroz “yomonroq” bo’lamiz. Buyurtma shunday ishlaydi. Bola o’sib ulg’ayganida, uni yomon ko’radigan ota-onasidan qochishi mumkin, lekin u hech qachon o’zining ichki munosabatidan qochmaydi. U hech qachon bundan xalos bo’lolmaydi, chunki u o’zini o’zida ko’proq kuch bilan namoyon qila boshlaydi. Bu shafqatsiz doira. Bundan qutulishning birgina yo‘li bor: ota-onangizni kimligicha qabul qiling. Da’volar va hukmlarsiz ochiq fikr bilan qabul qiling. Sizga yoqmasa ham, ularning hayotiga hurmat bilan munosabatda bo’ling. Qabul qilish bunday harakatlarga rozi bo’lishni anglatmaydi. Biz ota-onamiz tanlagan yo’ldan rozimiz. Faqat qabul qilish orqali biz ozod bo’lamiz. Biz: “Ha, men sizning farzandingizman, siz esa mening ota-onamsiz. Men sizning tanlovlaringizni va turmush tarzingizni hurmat qilaman, garchi ular menga yoqmasa ham va men buni qilishni niyat qilmayman. Men sizni u yoki bu yo’l tutishga undagan barcha sabablarni bilmayman, lekin men sizga va hayotingizga “ha” deb aytaman.”
Ota-onalarimizni inkor etib, biz o’zimizni inkor qilamiz. Ko’pchilik bu buyruqqa qarshilik qiladi: “Qanday qilib men giyohvand yoki jinoyatchiga “ha” deb aytishim mumkin?” Giyohvandlikka yoki jinoyatga emas, qandaydir sharoitga ko‘ra shu yo‘lni tanlagan odamga “ha” deymiz. Biz bu tanlov ortida nima turganini va bu tanlovning narxi qancha ekanligini hech qachon bilmaymiz. Axir, bizning ota-onalarimiz ortida o’z taqdirlari va murakkab o’zaro bog’liqliklari bo’lgan ota-onalar turibdi. Bizga hayot baxsh etgan insonga “ha” deymiz, hayotimizga ham “ha” deb, oilaviy salbiy stsenariylarga berilib qolmay. Oilada munosabatlar ierarxiyasini kuzatish juda muhimdir. Ota-onalar asosiy edi, biz ikkinchi darajalimiz, ular biz uchun doimo katta bo’ladi va biz ular uchun kichik bo’lamiz. Ota-onalar bizning ota-onamiz bo’lganliklari, hayotlari evaziga bizga hayot berganlari uchun allaqachon hurmatga loyiqdirlar. Ehtimol, bugungi kunda sizning shaxsiy yashash joyingiz yo’q, chunki siz hali ham otangiz va onangizga dono sevgi bilan qarashni o’rganishingiz kerak.
Behruzbek Hamidov
