Psixologiyalar: “Biz o‘zimizni bilmaymiz” asarida ta’kidlagan eng hayratlanarli narsalardan biri shundaki, ba’zida boshqa odamlar bizning kayfiyatimiz va xatti-harakatlarimizni bizdan ko‘ra yaxshiroq bashorat qilishlari mumkin. Bu qanday mumkin?

Timoti D. Uilson, ijtimoiy psixolog:Ba’zida notanish odamlar bizning tushuntirishlarimiz orqali ma’lum bir masala bo’yicha aslida nimani his qilayotganimizni ko’rishlari mumkin. Misol uchun, bunday tadqiqot bor edi: romantik munosabatlarda bo’lgan talabalardan munosabatlari qancha davom etishini taxmin qilishlari so’ralgan. Ularning sinfdoshlari va ota-onalariga ham xuddi shunday savol berildi.

Keyin ma’lum bo’lishicha, eng noto’g’ri bashoratlarni munosabatlarda bo’lganlar qilgan. Ularning do’stlari va ota-onalari ancha aniqroq edi. Endi bu ajablanarli ko’rinmaydi: ma’lumki, agar siz sevib qolsangiz, beixtiyor er-xotiningizning kelajagini eng yaxshi nurda tasavvur qilasiz.

Ammo shaxsiy sohadan boshqa misollar ham bor – tashqi kuzatuvchi bizning ekstrovert yoki introvert ekanligimizni, biz qanchalik vijdonli ekanligimizni va bizning kayfiyatimizga nima ta’sir qilishini taxmin qilishga harakat qilganda. Va ular buni, agar har doim ham yaxshiroq bo’lmasa, hech bo’lmaganda o’zimiz kabi ishonchlilik darajasida aniqlaydilar.

Kitobingizda kulgili misol bor: rieltor o’z mijozlarining ular sotib olmoqchi bo’lgan uyning xususiyatlari haqidagi istaklarini diqqat bilan tinglaydi, keyin esa aytilganlarning hammasini e’tiborsiz qoldiradi va ularga mutlaqo boshqa binolarni ko’rsatadi va har doim muvaffaqiyatli natijalar beradi. Ma’lum bo’lishicha, u o’z mijozlaridan nimani xohlashlarini yaxshiroq biladi. Biz o’zimiz sezmaydigan qanday signallarni boshqalarga beramiz?

Bizning ongsizligimiz xatti-harakatlarimiz orqali o’zini namoyon qiladi va harakatlarimizni boshqaradi. Notanish odam bizga qarab: “Menimcha, u hozir u yoki bu narsani his qilmoqda”, deb o’ylashi mumkin.

Odamlar biz haqimizda o’z taassurotlarini nazorat qilib bo’lmaydigan harakatlarimiz, shuningdek, ongli harakatlarimiz asosida shakllantiradi.

Kitobda men do’stim Syuzanni misol qilib keltiraman; u ideal erkak uchun barcha mezonlariga javob beradigan bir yigit bilan uchrashdi. Ammo biz, uning do’stlari, Syuzan uni sevmasligini ko’rdik. Bundan tashqari, biz buni uning o’zi anglashidan ancha oldin payqadik.

Va buni sezish qiyin emas edi – Syuzan u haqida gapira boshlagan zahoti uning ovozi o’zgarib ketdi – u avvalgi sevgilisi haqida gapirgan hayajonni o’z ichiga olmaydi. Yigitning o’zi ham unga oshiq edi, lekin uning tarafida hech qanday uchqun yo’q edi. Biz buni aniq ko’rdik, lekin u buni sezmaslikni tanlagan bo’lishi mumkin.