Izzattillo Islomov
O’z-o’zini hurmat qilish bizning shaxsiyatimizning asosiy jihatlaridan biridir. Biz nafas olayotgan havoni eslamasligimiz kabi, bu haqda doimo eslay olmaymiz. Etarlicha bo’lmaguncha biz eslay olmaymiz. Biz borlig’imizning bu muhim qismiga faqat xafa bo’lganimizda yoki o’zimiz bilmagan holda kimnidir xafa qilganimizni ko’rganimizda e’tibor beramiz.
O’z-o’zini hurmat qilish bizning “men” ning psixologik holatining ko’rsatkichidir. Bu bizning qobiliyatlarimiz, fazilatlarimiz va boshqa odamlar orasidagi o’rnimiz haqida tasavvur beradi. Aynan u bizga ma’lum bir vaziyatda o’zimizni oqlash va maqtash uchun asoslar bor yoki yo’qligini ko’rsatadi. Bizning hissiy holatimiz va umuman psixologik sog’lig’imiz bu tuyg’uga bog’liq.
Soatlik sinov
Har kuni va har soatda (agar biz odamlar orasida bo’lsak) o’z-o’zini hurmat qilish sinovdan o’tkaziladi. Ammo har xil sharoitlarda o’zimizni “oqlangan” his qilish uchun nima qilishimiz kerak? Ongli ravishda yoki yo’q, biz izchil ravishda ikki xil jarayonni bajaramiz.
Bizga tashqaridan kelgan narsalarni eshitishimiz yoki ko’rishimiz kerak. Bu bizga nisbatan tanqid yoki biron bir fakt bo’lishi mumkin: eski do’stimiz, masalan, tug’ilgan kunimizni tabriklamadi. Buni qabul qilish qiyin bo’lishi mumkin va ko’plab odamlar o’zlarining ishonchlariga tahdid soladigan har qanday narsaga nisbatan o’ta ko’rlikni rivojlantirdilar.
Keyin biz bir xil darajada muhim narsani qilamiz – biz o’zimizga savol beramiz: bu mening aybimmi? Ma’lum bo’lgan barcha holatlarni tasavvur qilib, biz o’zimizni baholaymiz. Ba’zan mening foydamga: “Ha, men ishni xo’jayinim xohlagandek bajarmadim, lekin men buni qattiq bosh og’rig’i bilan qildim va men uchun bu deyarli jasorat edi”. Yoki: “Afsuski, men do’stimni xafa qilganimni oldindan bilmaganman, men unga kechqurun qo’ng’iroq qilaman.” Shunday qilib, xato qilsak ham, asta-sekin o’zimiz bilan yarashamiz.
Har birimiz o’zimizni oqlashimizni his qilishimiz uchun juda kuchli ehtiyojga egamiz – o’zimizni kimgadir oqlash uchun emas, balki o’zimiz haqimizda chuqur, ommaviy bo’lmagan haqiqatga tayanishimiz kerak: bu to’g’ri, hozir hammasi yaxshi, hozir Men bu o’zim bilan yashashni davom ettira olaman.
Behruzbek Hamidov
