Impulsivlik va iroda
Odamlar o’zlarining salbiy yoki ijobiy his-tuyg’ularini ifoda etishga harakat qilganda, janjal qilishadi. Aynan shunday xatti-harakatlar impulsiv bo’lib, odam bir lahzalik impulsni bostirishi mumkin. Odam impulsiv xatti-harakatni nazorat qila olmaydi, chunki u ongdan mahrum.

Qarama-qarshi dürtüsellik tushunchasi o’z-o’zini nazorat qilishdir. O’zini tuta bilish tufayli odam hatto stressli vaziyatlarda ham o’zini tuta oladi, his-tuyg’ularini va harakatlarini boshqara oladi. O’z-o’zini nazorat qilish – bu shaxsning o’z ruhiy holatini iroda yordamida boshqarish qobiliyati.

Iroda – bu inson ongli qarorlar qabul qilish va hayotda o’zi uchun maqsadlarni belgilash qobiliyatidir. Har kimda iroda mavjud emas, masalan, bu bolaga yoki balog’atga etmagan shaxslarga xos emas. Ko’pincha, bunday odamlar dürtüsel, tajovuzkorlik ko’rsatishi mumkin va intizomsizdir.

Tibbiyot va psixologiyadagi kuzatuvlarga asoslanib aytishimiz mumkinki, ayollar uchun og’riqli mavzuga teginishda o’z his-tuyg’ularini tiyish qiyinroq. Erkaklar haqiqatan ham “dushman” bilan yuzma-yuz uchrashishni xohlasalar, tajovuzni ushlab turish qiyinroq. Psixologlar, shuningdek, o’zini tuta olmaydigan odamlarda turli xil qaramliklar, shuningdek, depressiya rivojlanishi ehtimoli ko’proq ekanligini isbotlay oldi. Baqirib yubormoqchi bo’lsangiz ham, o’zingizni nazorat qila olish juda muhimdir. Axir impulsivlik va o’z vaqtida to’xtab qolmaslik ish va shaxsiy hayotga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin.

Qanday qilib his-tuyg’ularni nazorat qilish kerak?
Ingliz tilidan tarjima qilingan “hissiyot” so’zi hissiy hayajonni anglatadi. Tuyg’ular tufayli siz odamning vaziyatlarga sub’ektiv munosabatini bilib olishingiz mumkin. O’z his-tuyg’ularingizni boshqarishni o’rganish uchun sizga quyidagilar kerak:

Tuyg’uning kelib chiqishi tabiatini tushuning. Jismoniy va psixologik holat hissiyotlarning namoyon bo’lishiga katta ta’sir qiladi. Bunga misol qilib, katta tezlikda tarqalayotgan vahima keltirish mumkin. Ushbu muammoni hal qilish uchun siz shunchaki ko’tarib, voqea joyini tark etishingiz kerak. Boshqa hollarda ham xuddi shunday harakat qilishingiz kerak, sababni aniqlash va yo’q qilish.
Tana holati ham his-tuyg’ularni ifodalashda katta rol o’ynaydi. Agar siz hissiy portlashni boshdan kechirishni boshlasangiz, qulay va tasalli beruvchi pozitsiyani egallaganingiz ma’qul.
Siz his-tuyg’ularingizni va his-tuyg’ularingizni qayta formatlash orqali xotirjam bo’lishingiz mumkin. Hatto salbiy his-tuyg’ularni ham ijobiy fikrlashni boshlash va o’z-o’zini gipnoz qilish orqali bostirish mumkin.
Hazil – salbiy fikrlarni bostirishning ajoyib usuli. Misol uchun, agar siz asossiz ayblovlarning dozasini olgan bo’lsangiz, bu vaziyatda suhbatdoshning burni qanday keskin o’sishini yoki odamning o’zi kichik bo’lishini tasavvur qilishingiz mumkin.
Stressli vaziyatlarda tushkunlikka tushmaslik uchun siz impulsni ushlab turishga harakat qilishingiz, chuqur nafas olishingiz, aqliy ravishda 10 ga qadar hisoblashingiz va keyin vaziyatga boshqa tomondan qarashingiz kerak. Shuningdek, Vikium kursi “Emosional intellekt” sizni his-tuyg‘ularingizni qanday boshqarishni o‘rgatadi.