Behruzbek Hamidov
TARIX
1960-yillar Bu vaqtga kelib, terapiya usuli sifatida psixoanaliz psixologik yordamga muhtoj bo’lgan har bir kishi uchun mos kelmasligi aniq bo’ldi. Psixoanaliz uzoq vaqt talab etadi va katta moliyaviy xarajatlarni talab qiladi; uning maqsadi ma’lum bir alomatni davolash emas, balki uning paydo bo’lishining asosiy sabablarini aniqlashdir. Psixoanalitik psixoterapiyaning rivojlanishi boshlanadi.
Bu ikkala psixoterapevtik amaliyot ham inson psixikasi va uning buzilishlariga analitik yondashishga asoslangan. Ularning orasidagi farq shundaki, terapiyada asosiy e’tibor psixikani o’rganishga emas, balki bemor duch keladigan muayyan xatti-harakatlar va psixologik qiyinchiliklarni hal qilishga qaratilgan.
Bugungi kunda psixoanalitik psixoterapiya bemorlarga nisbatan qisqa vaqt ichida sezilarli yaxshilanishlarga erishishga imkon beruvchi keng tarqalgan amaliyotdir.
TA’RIF
Psixoanalitik psixoterapiya ko’pincha psixoanalizning engilroq versiyasi deb ataladi. Ushbu turdagi terapiyaning maqsadlari psixoanalizning maqsadiga iloji boricha yaqinroqdir: bemorga uning ongsiz ziddiyatlari – uning xatti-harakatlari va hissiy qiyinchiliklarining sabablarini bilishga yordam berish.
Ushbu maqsadga erishish uchun terapevt bemorni tinglaydi (erkin assotsiatsiya usulidan foydalangan holda) va ongsiz tarkibni sharhlaydi. Biroq, psixoanalizdan farqli o’laroq, psixoanalitik terapiya bemorni qo’llab-quvvatlashga ko’proq e’tibor beradi.
HARAKAT TAMOYILI
Psixoterapiya, keng ma’noda, birinchidan, og’riqli alomatlarni bartaraf etishga, ikkinchidan, bemorning shaxsiy o’sishiga qaratilgan psixologik harakatlar majmuidir. Ushbu maqsadlarga erishish uchun turli terapevtik maktablar vakillari turli xil texnika va usullardan foydalanadilar. Psixoanalitik terapiya, xuddi psixoanaliz kabi, ongsizlikka murojaat qiladi.
Alomatlar, moslashish yoki munosabatlar bilan bog’liq muammolar shakllanishida etakchi rol o’ynaydi
Biroq, bu yo’nalish psixoanalizdan juda ko’p farqlarga ega. Bemor divanda yotmaydi, sessiya “yuzma-yuz” bo’lib o’tadi – terapevt shu bilan bemorga xayrixoh munosabatni ta’kidlaydi (psikanalistning betarafligidan farqli o’laroq).
Psixoanalitik psixoterapiya, xuddi psixoanaliz kabi, “so’z bilan davolash”: bemor terapevtga xayoliga kelgan hamma narsani aytib beradi va shu bilan uning og’riqli his-tuyg’ulari, tajribalari va fantaziyalariga yo’l ochadi. O’tmishdagi travmatik tajribalar haqida gapirishning o’zi terapevtik ta’sirga ega.
Terapevt tomonidan bemorning ongsiz ziddiyatlarini talqin qilish (tushunishga yordam berish), shuningdek, uning tanqidiy bo’lmagan, do’stona munosabati va qo’llab-quvvatlashi bilan mustahkamlanadi, bu esa bemorga boshqa odam bilan muloqot qilishning yangi tajribasini olishga imkon beradi.
Izzattillo Islomov
