Psixologiyaga qo’shgan hissasi Leontiev A.N.

Ongning paydo bo’lishining omillari

Bu hodisa ikki omil – nutqiy muloqot va jamoaviy faoliyat ta’sirida shakllanadi. Nutq orqali muloqot insonni jamiyatda o’z ichiga oladi, unga ijtimoiy tajribani o’zlashtirishga imkon beradi. Ushbu mahoratni egallash uchun, avvalambor, til birliklari tizimi bilan tanishishingiz kerak.

Faoliyatdagi maqsad va motiv o’rtasidagi farq

Leontievning fikriga ko’ra, maqsad istalgan natija bo’lib, u har qanday harakatni rejalashtirishda unga ishonadi. Motiv – sub’ekt maqsad sari boradigan narsa.

Har doim motiv va maqsad o’rtasida ma’lum bir bog’liqlik mavjud. Biroq, agar maqsad har doim tan olinsa, unda motiv yashirin bo’lishi mumkin. Masalan, insonning maqsadi universitetga kirishdir. Buning uchun u hujjatlarni topshiradi, mutaxassisligi uchun zarur bo’lgan imtihonlarni topshiradi.

Bir nechta sabablar bo’lishi mumkin. Yuzaki yotish – insonning o’zi orzu qilgan kasbga ega bo’lish ekanligiga ishonchi. Yashirin – bir xil universitet va fakultetni tanlagan qiz, yigit yoki do’st bilan yaqinroq bo’lish.

Tashqi va ichki harakatlar

Leontiev tomonidan ilgari surilgan kontseptsiya ikki turdagi harakatlarni taklif qiladi – tashqi va ichki. Tashqi faoliyat moddiy faoliyat bilan belgilanadi. Ichki – tasvirlar bilan ishlaydigan mavzu tasvirlari.

Ichki faoliyat o’z tuzilishiga ko’ra tashqi faoliyatdan farq qilmaydi. Farqi faqat u davom etadigan shaklda. Ichki harakat tasvirlar yordamida bajariladigan operatsiyadan iborat. Binobarin, natija moddiy muhitda emas, balki ongda mustahkamlanadi.

Ichkilashtirish tashqi harakatning mohiyati o’zgarmasligiga olib keladi, lekin natijani ichki rejada tezroq qayta ishlash uchun jarayonlar va bajarish vaqti qisqaradi. Shu sababli, odam kamroq kuch sarflaydi, tezda optimal harakatni tanlaydi.

Biroq, harakatni ichkilashtirishdan oldin, xuddi shu stsenariyni moddiy tekislikda boshdan kechirish kerak. Shunga o’xshash printsip bolaning rivojlanishini aniq ko’rsatadi. Bolalar birinchi navbatda ob’ektlar bilan ishlashni o’rganadilar, haqiqiy natijani ko’radilar va shundan keyingina ular rasmni boshlarida o’ynashlari mumkin.

Rivojlanish nazariyasi

Leontievning yana bir muhim asari – rivojlanish kontseptsiyasi. U psixika ichidagi jarayonlarning shakllanishi bilan bog’liq bo’lmagan shaxsiy rivojlanishning printsipial jihatdan yangi bosqichlarini tavsiflaydi.

Birinchi bosqich – tarkibiy qismlarning o’z-o’zidan katlanması, o’zidan xabardor bo’ladigan shaxsning tug’ilishiga tayyorgarlik. Ikkinchi bosqich – ongli shaxsning shakllanishi.

Olimning kontseptsiyasiga ko’ra, inson rivojlanishi bosqichma-bosqich – oddiy elementlardan murakkabgacha amalga oshiriladi. Insonning dastlabki harakatlari tug’ma ehtiyojlarni qondirishga qaratilgan. Keyin u o’z hayotiy vazifasini bajarish uchun harakat qilish uchun zarur bo’lgan ehtiyojlar bilan ishlaydi.

Rivojlanish nazariyasi ham ikkita tug’ilish haqida gapiradi. Birinchisi, uch yillik inqiroz va bolaning ko’p motivatsiyasi (ma’lum bir faoliyatni amalga oshirish uchun bir nechta motivlarning mavjudligi) bilan tavsiflanadi. Ikkinchisi o’smirlik davriga xos bo’lib, uning o’ziga xos xususiyati ong orqali shaxsiy xatti-harakatlarning rivojlanishidir.