Izzattillo Islomov
Psixologiyalar: Optimist, pessimist – bizning dunyoga bo’lgan qarashimizni nima belgilaydi?
Marina Kholodnaya, kognitiv psixolog: Bizning dunyoga bo’lgan nuqtai nazarimizda, kelajakni bashorat qilishda ijobiy va salbiy o’lchov ko’p jihatdan aqlning asosiy funktsiyalari qanday namoyon bo’lishi bilan belgilanadi. biz: o‘z imkoniyatlarimiz va qobiliyatimizni tahlil qilishga qanchalik moyilmiz, o‘tgan tajribamizni hisobga olamizmi, mavjud vaziyatni qanchalik real baholaymiz.
Bunday intellektual nazoratdan tashqarida, nekbinlik, masalan, dunyoning xayoliy rasmiga aylanadi va shunchaki xavfli bo’ladi – buni o’ylamasdan optimizm deb atash mumkin. Ko’pincha odamning konformistik xatti-harakati, vaziyatga mas’uliyatsiz munosabati va qaramligi bilan birlashtiriladi. Va bu ma’noda, pessimist o’ylamagan optimistdan ko’ra ko’proq mas’uliyatlidir. Chunki u vaziyatni o’ziga qulayroq qilish uchun haqiqiy intellektual harakatlar qiladi.
– Demak, salbiy fikrlar yashashimizga xalaqit beradi, deb adashayapmizmi?
— Salbiy fikrlar har doim yomon, ijobiy fikrlar hamisha yaxshi, degan eʼtiqod aslida yolgʻondir. Bundan tashqari, faqat ma’rifatli pessimist haqiqiy optimist bo’lishi mumkin va bunda hech qanday paradoks yo’q. Pessimist kelajakka ishonmasdan, illyuziyalarni yaratmasdan, xatti-harakatlar variantlarini o’ylab topadi, mumkin bo’lgan himoya vositalarini qidiradi, ya’ni u oldindan somon qo’yishga, o’zini sug’urtalashga harakat qiladi.
U nima bo’layotganini hushyorlik bilan idrok qiladi, vaziyatni o’ylaydi, voqeaning turli tafsilotlari va qirralarini sezadi va natijada vaziyatni aniq tasavvur qiladi. U, masalan, uni o’zgartirish uchun o’z qobiliyatiga ega emas degan xulosaga kelishi mumkin. Va natijada u do’stlarini o’z ichiga oladi, professionallar bilan maslahatlashadi yoki shunchaki yaxshi uyqu olishga qaror qiladi. Va kelajak kelganda, barcha yaxshi va yomon kutilmagan hodisalar bilan, u ularga ko’proq tayyor, sodir bo’lgan narsalarni engish qobiliyatiga ega.
Behruzbek Hamidov
