Izzattillo Islomov
Siz o’zingizni yaxshi ko’rasizmi” degan savol yordam so’ragan bemorlarning ko’pchiligini chalkashtirib yuboradi.
Ba’zilar “ehtimol yo’q” deyishadi va faqat kichik bir qismi o’zlarini sevishlariga ishonishadi, garchi ular o’z tanalariga g’amxo’rlik qilishni sevgi deb xato qilishadi.
Tanangizning signallarini bilish masalasi odatda hayratlanarli, ammo tanangizning ehtiyojlarini tinglash va bilish orqali siz ko’plab kasalliklardan qochishingiz mumkin.
Har bir inson tug’ilish paytida o’z tanasining ehtiyojlariga etarli darajada javob berish qobiliyatiga ega.
Bu qobiliyat qachon va qanday yo’qoladi?
O’ziga bo’lgan munosabat bolalikdan ota-onalar tomonidan belgilanadi.
Ota-onalar doimo o’z farzandini uning foydasiga emas, balki boshqa bolalar bilan taqqoslab, bolani ruhiy jarohatlaydi.
Bu o’z-o’zini hurmat qilishning pastligi, tashabbusning etishmasligi va muvaffaqiyatga erishishdan ko’ra muvaffaqiyatsizlikka yo’l qo’ymaslikka qaratilgan xulq-atvor namunasini rivojlantirishga yordam beradi.
Ba’zi bolalar o’z ota-onalariga va o’zlariga isbotlashga urinib, kattalar sifatida allaqachon ma’lum muvaffaqiyatlarga erishganlarida, ortiqcha kompensatsiyani rivojlantiradilar.
Biroq, muvaffaqiyat jabhasida o’z-o’zidan shubhalanish, tushunish istagi, sevgi va e’tibor yotadi, ular zaiflikning namoyon bo’lishi deb hisoblanadi.
Bunday odam doimo o’zini boshqalar bilan solishtirishga majbur bo’ladi va printsipial jihatdan erishib bo’lmaydigan juda yuqori yutuq chizig’iga ega.
Bu neyropsik kasalliklarning omillaridan biridir.
Yana bir psixotravmatik omil – bu bolaning ehtiyojlarini e’tiborsiz qoldirish (qattiq o’ralish, bola ovqat eyishni istamaganda ovqatlantirish, yoshni hisobga olmasdan, bolaning fiziologik funktsiyalarini boshqarishga o’rgatish, bolaga majburan biror narsa o’rgatish), buning natijasida bola tanasidan begonalashgan.
Voyaga etgan hayotda bunday odam o’z tanasini “eshitmaydi”, masalan, “butun yo’lda ishlasa”, uni dam olishdan mahrum qiladi, balki “kerak”, “kerak” va hokazo munosabatni boshqaradi. Natijada, kasallikning rivojlanishi buzuq dam olish usuli sifatida paydo bo’lishi mumkin
.
Va yana bir omil – bolalikda e’tibor va muhabbatning etishmasligi yoki ortiqcha bo’lishi.
Bunday odam hayotida boshqalarning e’tiboriga juda bog’liqdir.
Bular yordam so’ramasa ham, yordam berishga harakat qiladigan “ochiq” odamlardir.
Boshqa tomondan, ular o’zlarining barcha “yaxshi ishlari” evaziga hech narsa olmaganlarida, ular odamlarning “qora noshukurligi”, ularning qo’polligi va befarqligi, salbiy his-tuyg’ularni to’plashi haqida gapiradilar. Bu toifa odamlarni burch tuyg’usidan shu qadar “sevadi”ki, ular tez orada ulardan nafratlana boshlaydi.
Avvalo, bu odamlar o’zlarini yomon ko’radilar.
Ko’pincha yuqorida tavsiflangan omillar bir odamda chambarchas bog’liq bo’lib, noto’g’ri moslashishga yordam beradi.
Yuqoridagilarni umumlashtirib aytadigan bo’lsak, o’z-o’zini sevish – bu o’zingizni kamchiliklaringiz va kuchli tomonlaringiz bilan bir butun sifatida qabul qilishdir.
O’zingizga nisbatan bag’rikeng munosabat boshqa odamlarga ham xuddi shunday munosabatda bo’lishga imkon beradi.
O’zini sevgan odam o’z imkoniyatlari va ehtiyojlarini biladi.
Agar u o’zini yomon his qilsa, u, masalan, boshqalar uchun qurbonlik qilmaydi (transportdagi o’rnini bo’shatib qo’ying :-)), lekin yaxshi holatda, u minnatdorchilik bilan hisoblanmasdan, kimgadir yaxshilik qiladi.
O’zingiz va boshqalar bilan hamjihatlikda yashashni o’rganish mumkinmi? Albatta! Psixoterapevt bilan bog’laning, keling va o’rganing 🙂
Behruzbek Hamidov
