Izzattillo Islomov
IJTIMOIY KAPITAL NIMA?
Bugungi kunda ijtimoiy kapital odatda odamlar o’rtasidagi aloqalar sifatida tushuniladi. Ishonchli munosabatlarni tashkil etuvchi va moddiy yoki boshqa foyda olish uchun ishlatilishi mumkin bo’lgan aloqalar. Bu biz iliq aloqalarni davom ettiradigan “bizning suruvimiz” turidir.
Ijtimoiy kapitalning asosiy xususiyati shundaki, u o’zaro manfaat, g’alaba qozonish tamoyiliga asoslanadi, bu ishonchsiz mumkin emas. Va bu qiyin bo’lishi mumkin.
Ilmiy dalil
Ushbu tamoyil birinchi marta Joys Berg, Jon Dikxout va Kevin Makkeyb tomonidan maqolada ta’riflangan tajriba orqali mukammal tarzda tasvirlangan. Ikki ishtirokchidan biriga 10 dollar berildi. U ikkinchi ishtirokchi bilan 0 dan 10 dollargacha bo’lgan istalgan miqdorni baham ko’rishi mumkin edi. Shundan so’ng o’tkazilgan summa uch baravar oshirildi.
Ikkinchi ishtirokchi o’z xohishiga ko’ra birinchisiga istalgan miqdorni qaytarishi mumkin edi. Ushbu eksperimentda “g’alaba qozonish” tamoyili kuzatiladi: agar birinchi ishtirokchi to’liq summani ikkinchisiga o’tkazsa, u uni uch baravar (30 dollar) oladi va yarmini birinchisiga beradi. Shu tarzda hamma g’alaba qozonadi. Ammo bunday natija rivojlangan ishonchni talab qiladi. Axir, birinchi ishtirokchi o’z mablag’larining bir qismini qaytarib olishiga ishonch hosil qila olmaydi.
Ijtimoiy kapital shunga o’xshash tarzda qurilgan: kuchli ijtimoiy aloqalarni shakllantirish uchun biz birinchi navbatda nimanidir sarmoya qilishimiz kerak: o’z vaqtimiz, kuchimiz, moliyamiz. Biroq, biz tegishli fikr-mulohazalarni kafolatlay olmaymiz.
Behruzbek Hamidov
