Behruzbek Hamidov
abiiyki, haydash paytida gadjetdan har bir foydalanish darhol baxtsiz hodisaga olib kelmaydi. Bu o’ziga xos “rus ruleti” dir, har bir bunday daqiqa fojiaga aylanishi mumkin. Yoki u aylanmasligi mumkin! Ammo agar siz kechagi xabarga javob bergan bo’lsangiz va xotirjamlik bilan davom etsangiz, bunday xatti-harakatlar xavfsiz degan xulosaga kelmasligingiz kerak.
Haydash paytida odamlarni smartfonga nima majbur qiladi? Ijtimoiy tarmoqlarga, lahzali xabar almashish va axborot oqimiga universal bog’liqlik haqida ko’plab maqolalar yozildi. Ammo yaqinda o’tkazilgan tadqiqot gadjetlar bilan chalg’itishga ayniqsa moyil bo’lgan uch turdagi haydovchilarni aniqladi, deydi psixiatr va psixoanalist Grant Hilari Brenner. Bamberg universiteti (Germaniya) tadqiqotchilari bu muammoga Katta beshlik nuqtai nazaridan qarashdi. Bu boshqalar tomonidan qabul qilingan shaxsning shaxsiyati modelidir. “Beshlik” quyidagi parametrlarni o’z ichiga oladi:
- ekstraversiya (qarama-qarshi qutbda – introversiya);
- yaxshi niyat, rozilik;
- vijdonlilik, onglilik;
- nevrotizm (qarama-qarshi qutbda – hissiy barqarorlik);
- tajribaga ochiqlik, aql-zakovat.
Bizning smartfondan foydalanish odatimiz va uslubimiz xarakter xususiyatlari bilan bog’liq. Muloqotga bo’lgan ehtiyoj, sabrsizlik, zerikish va axborot ochligi – bularning barchasi gadjetlar bilan munosabatlarga ta’sir qiladi. Ustuvorliklarni belgilash, xavf-xatarlarni baholash va qarorlar qabul qilish usuli bizning qanchalik reaktiv ekanligimizda (ya’ni, ma’lum stimullarning ta’siriga qanday kuch va energiya bilan munosabatda bo’lishimiz) muhim rol o’ynaydi.
