Stress va charchash

Aqliy, jismoniy yoki hissiy resurslar tugaganda, biz stressni boshdan kechiramiz va bu juda tabiiy. Bundan tashqari, uning sabablari juda boshqacha bo’lishi mumkin – ham salbiy (qattiq xo’jayin va yaqinlashib kelayotgan muddat) va ijobiy (biz tashkil qilgan katta partiya). Ko’pchiligimiz u yoki bu darajada stressni boshdan kechiramiz, deydi klinik psixolog Rayan Xous.

Kuchlanishga kelsak, bu bizni butunlay charchagan va hech narsa qila olmaydigan uzoq vaqt davomida haddan tashqari stressga javobdir. Va agar bu holat bartaraf etilmasa, u yanada jiddiy muammolarga olib kelishi mumkin – masalan, klinik depressiyaga aylanishi mumkin.

“Tasavvur qiling-a, uzoq vaqt davomida doimo stressda bo’lib, vaziyatni o’zgartira olmaysiz”, – deydi psixolog Li Chambers. – Ehtimol, ertami-kechmi o’zingizni bo’sh his qilasiz, motivatsiyani yo’qotasiz, dunyoni ma’yus ranglarda ko’ra boshlaysiz va befarqlikka tushib qolasiz. Bu charchash.”

Bu holatda vaziyat umidsiz, hech narsani o’zgartirib bo’lmaydiganga o’xshaydi. Tunnel oxiridagi yorug’likni ko’rish deyarli mumkin emas. Ikki holat o’rtasidagi yana bir farq shundaki, biz stressda bo’lganimizda juda ko’p (ba’zan juda ko’p) ishlaymiz, kuyib ketganimizda esa umuman hech narsa qila olmaymiz.

2019 yilda Jahon sog’liqni saqlash tashkiloti (JSST) charchashni rasman kasallik sifatida tan oldi. Biz bu holat haqida faqat ortiqcha ish sharoitida gapirishga odatlanganmiz. Ammo bu hamkasblar yoki rahbarlar tomonidan adolatsiz munosabatda bo’lgan yoki o’zini professional tarzda ifoda etishga ruxsat berilmaganlarda ham uchraydi. Bu ota-onalar bilan ham sodir bo’ladi, shuningdek, mas’uliyati boshqalarga g’amxo’rlik qilishni o’z ichiga oladi.

Siz charchashga moyilligingizni qanday bilasiz?

KUCHLANISH BELGILARIUshbu holatning alomatlarini uzoq muddatli stress belgilari bilan osongina aralashtirish mumkin. Biroq, ikkinchisi holatida, stress manbai yo’qolgach, holat normal holatga qaytadi – masalan, biz nihoyat biz juda xavotirda bo’lgan katta taqdimotni o’tkazganimizda. Agar vaqt o’tib, ahvol yaxshilanmasa, biz charchash haqida gapiramiz.

Psixolog Sherri Burg-Karter: “Bularning barchasi intensivlik masalasidir va charchashning oldini olishning eng samarali usuli – bu “haroratning ko’tarilishi” ga imkon qadar tezroq e’tibor berishdir.

Bu erda siz charchashga duch kelayotgan ba’zi belgilar.