Men tik dengiz sohilidagi qulay skameykaga o’tirdim, oldimda yoyilgan panoramaga qoyil qoldim va ichimdagi uchta o’rtoqning suhbatini tingladim.”Eshiting, men tushunganimdek, siz uchchalamizning “eng keksasi”siz, – dedi qirolicha Baykerga, – men o’zimni 25 yil oldin anglay boshladim.” Men tasodifan, taxminan 43 yil oldin paydo bo’lganman. Men ba’zi uchrashuvlarga, tanishlarga javob berganimni eslayman, bu bizning xo’jayinimiz o’sib ulg’aygan sari, o’z-o’zidan paydo bo’lishi bilan asta-sekin chizilgan va mustahkamlangan. Taxminan 1980 yilda men unga ko’zimni birinchi marta ochgan edim, o’shanda poezdda qirollik unvoniga ega notanish bir ayol bizning xo’jayinimizni aristokrat deb chaqirib, “avvalgilardan biri”mi, deb so’ragan edi. Bu ayol birinchi bo’lib bizning Xo’jayinimizning e’tiborini uning atrofidagi odamlardan qanday va qanday farq qilishiga qaratdi. Oradan besh-olti yil o‘tib yana ko‘zimni ochdim va o‘zimni yanada aniqroq his qildim. Keyin bizning xo’jayinimiz bitta keksa ayol bilan do’stlasha boshladi, u aniq “avvalgilardan biri” edi, keyin ma’lum bo’ldi. Onasiga ko’proq o’xshagan bu dugonasi bilan muloqotda bo’lgan xo’jayinimiz meni tobora rivojlantirdi, tashqariga chiqishga va tashqarida o’zimni ko’rsatishga imkon berdi. Ammo atigi 18 yil oldin u menga u erda doimiy bo’lishga ruxsat berdi. Lekin siz, Ratio, qanday qilib paydo bo’ldingiz va u bilan birga o’rin oldingiz?“Oh, eslash ham qiziq, – deya kinoya bilan boshladi “Oqilona fikr”, – menimcha, siz adashayapsiz, uchalamizning kattasi menman. Xo‘jayinimiz sakkiz-o‘n yoshga to‘lganida, avvalo, o‘zi tug‘ilib o‘sgan oilasi nega doim pulga muhtojligi, nega bu oilada eng zarur narsalarga ham doim pul yetishmasligi haqida o‘ylardi. Keyin onasi uni Liliana Petrovnaga yuborib, bu yahudiy ayolni o’z shahrining eng yaxshi iqtisodchisi deb bilishini tushuntirdi. Liliana Petrovna bizning styuardessaning aziz xolasi, ko’p bolali onasi, beqiyos tegirmonchi va juda mehribon va g’amxo’r odam edi. U bizning xo’jayinimizga rejalashtirilgan iqtisodiyotning birinchi saboqlarini berdi: u unga har bir tiyinni hisoblashni, resurslarni mohirona taqsimlashni, nima muhim va nima muhim emasligini tushunishni, pulni rejalashtirishni va boshqarishni o’rgatdi. Liliana Petrovna ham unga boshqalarga qanday g’amxo’rlik qilishni o’rgatdi va nafaqat bu, balki ko’p narsalarni o’rgatdi. Xo’jayinimizning dadasi unga pul topishni, tavakkal qilishni va o’zi topgan pulidan tinch yashashni o’rgatgan. Onam menga tejashni emas, balki tejashni o’rgatdi. Boris Minovich bobo menga shoshilinch zarurat tug’ilganda qarzdor bo’lishni va ularni o’z vaqtida to’lashni o’rgatdi, turli xil moliyaviy munosabatlarga kirishish kerak bo’lgan boshqa odamlar bilan munosabatlarda sadoqat va e’tiborni o’rgatdi. Xo‘jayinimiz yetti-sakkiz yil davomida qarindoshlari bilan oddiy muloqotda bu fanlarni o‘zlashtirdi, qo‘lini sinab ko‘rdi. Hozir esimda, o’sha paytda bizdan yana birimiz bor edi, lekin bekasi tomonidan unutilmagan va chaqirilmagan, uning ismi matematik edi, shuning uchun u o’shanda unga ko’p narsalarni o’rgatgan va shu bilan birga meni sevgi va g’amxo’rlik ruhida tarbiyalagan. unga qarab. Uning ilmi menga juda foydali bo‘ldi, olgan bilimlarini umumlashtira oldi, ko‘p fazilatlari tufayli Xo‘jayinimizning iqtisodiy farovonligi uchun tizim yaratdi. Men buni amalda qo’llashga vaqtim yo’q edi. Men buni qildim, lekin faqat 90-yillarning o’rtalarida. Ammo siz paydo bo’lganingizda, men hech narsani eslolmayman, – o’ychan velosipedchi qizga yuzlandi.”Xo’sh, men malikadan kattaman va sizdan bir-ikki yoshga kichikman,” deb kuldi bayker xonim, “men 77 yilning yozida tug’ilganman, lekin men “katta bo’ldim” va xonimga yordam bera boshladim. taxminan 78. Ikki yil ichida bir oz ahmoqlikdan to’liq huquqli himoyachigacha – Mening rivojlanishim shunchalik tez o’tdi. Keyin, janob Ratio, siz hali ham stol ostida yurgan edingiz, siz matematikning abadiy hamrohi va uning kichik do’sti edingiz. Men matematikani yaxshi eslayman, men juda aqlli va qiyin odam edim. U bilan muloqot qilish tufayli men qo’pol va g’alati odamga aylanmadim, u meni juda yaxshi o’qidi va tarbiyaladi. Ammo u juda qiyin, juda yopiq va yashirin odam edi. Menimcha, hozir ham u qayerdadir yolg‘izlik va sukutda o‘tirib, tenglamalarini yechmoqda va hatto biz haqimizda o‘ylamaydi. Aslida, u sizga va menga, Nisbatan, biz sig’dira oladigan hamma narsani berdi, menimcha, u shunchaki zerikkan va biz bilan qiziq emas, siz va men u uchun juda sodda va oldindan aytib bo’ladiganmiz, shuning uchun u bilan aloqa qilmaydi. har birimiz.”Va siz qanday va nima uchun paydo bo’lganingizni umuman eslolmayman”, dedi Ratio o’ychanlik bilan.- Va siz xohlaganingizdek, ular u erga bolalarni olib ketishmadi, hatto o’sha paytda matematika ham yo’q edi. Men styuardessamiz bilan uning oilasida hech kimga kerak emasligini, u yerda notanish odam ekanligini anglab yetishi natijasida paydo bo‘ldik. O’shanda egasi juda kasal va juda ko’p edi, u hech qachon sog’lom bo’lmagan, shuning uchun u unga qanday munosabatda bo’lishlarini, uning sog’lig’i haqida qayg’urishlarini baholash imkoniga ega bo’ldi. U ko’rgan va tushungan narsa, agar haqiqiy zarba bo’lmasa, uning uchun “engil zarba” edi. Keyin u qanday qilib o’zini yopib qo’yganini, butunlay o’ziga bo’lganini, mutlaqo bema’ni ish bilan shug’ullanganini, o’sha uzoq yillarda birinchi marta guruhlarda va mototsikllarda yoki skuterlarda to’plangan, ko’pincha o’g’irlanganlar bilan do’st bo’lishni boshlaganini eslayman. hudud bo’ylab va hatto hududlar bo’ylab sayohat qildi. Ular bilan u o’zini xotirjam his qildi yoki biror narsa. Ular uni xafa qilmadilar, aralashmadilar, uning ichida bo’lishiga xalaqit bermadilar va uni har doim boshqalarning hujumlari va ta’qiblaridan himoya qildilar. Shunday bo’lsa-da, bizning Xo’jayinimiz juda g’alati qiz edi. Keyin onasi uni boshqa maktabga o’tkazdi va u erda kambag’al o’quvchilar bilan sinfga o’qishga kirdi. Ular shunchaki yutqazganlar emas, ular allaqachon to’liq shakllangan alkogol va giyohvandlar edi. O’shanda matematik aqldan ozgan! Hatto matematika o‘qituvchisi ham undan kam, juda kam bilar edi. Va bu maktabning boshqa barcha o’qituvchilari, agar to’liq tushunmovchilik bo’lmasa, haqiqiy jodugarlar edi. Ularning orasida Xotinimizni qo‘llab-quvvatlab, maslahat bergan, keyin uning ulg‘ayib, kuchayib borishini, o‘z-o‘ziga aylanishini doim tashqaridan kuzatib turgan birgina kishi bor edi. Aynan mana shu domla bexosdan o‘sha kannibalistik o‘rmonlarda o‘lmaslik uchun meni tabiatga qo‘yib yuborishni maslahat berdi. Fikr muvaffaqiyatli bo’ldi! Menga rahmat, xo’jayin taniqli Liderga aylandi va sinfdoshlarining butun guruhini qattiq va murosasiz mushtida ushlab turdi. Bu rifraff hatto bizning po’lat rahbarligimiz ostida o’zining o’n yilini deyarli C baholari bilan, ba’zilarini esa a’lo baholar bilan tugatishga muvaffaq bo’ldi. Xo’sh, biz o’qituvchilarni jilovladik, ularni bizni hurmat qilishga, bizni shaxs sifatida ko’rishga majbur qildik. Bu beka uchun og’ir vaqt edi va umuman xotirjam emas edi. Faqat bizning hudud bo’ylab sayohatlarimiz unga tinchlik va ishonch bag’ishladi. Bu sayohatlarda u o’zi bo’lishi mumkin edi. Mototsikl ixlosmandlari doirasida u qo’llab-quvvatlandi, u o’zining barcha g’alati va g’alati jihatlari bilan qabul qilindi, himoya qilindi va hatto sevildi. Ammo bu deyarli yarim yovvoyi jamiyat tufayli biz u bilan o’yin ham yaratdik. Va u erda ular murosasizlik va erkinlikka muhabbat, itoatsizlik va erkin fikrlashni oldilar. Menga va o‘sha yarim yovvoyi jamiyatga rahmat, Xo‘jayin erkinlikka oshiq bo‘lib, hayotga oshiq bo‘ldi. Shunchaki, biz o’sha paytda jamiyatga noto’g’ri taqdim etganmiz, hozir aytganidek, bu juda aniq edi. Bilasizmi, malika, tan olishim kerakki, siz uning hayotining bu jihatida juda zarur va muhim o’zgarishlar qildingiz, sizni hurmat qilaman! Va keyin u meni to’g’ri surgun qildi va uning oldiga kelishimga ruxsat bermadi. To‘qsoninchi yillarda men bu ishlarni ko‘proq qilgan bo‘lardim va agar men uning yonida bo‘lganimda, bekasi universitetni bitirishi dargumon edi. Keyin matematik va Nerd unga yangi hayotni egallashga yordam berishdi. Va men faqat ularning oyoqlariga to’sqinlik qilardim va doimo ularning barcha urinishlarini buzaman. Bekorga emas,Deyarli o’ttiz yil davomida unutilganim bejiz emas, – charchagan holda xo’rsindi velosipedchi qiz.