bo’ysunuvchilar, odatda, kichik darajada narsissizm namoyon bo’lgan rahbarlardan ko’proq mamnun bo’lishadi . Tadqiqot etakchining ulkan narsissizmi va izdoshlarining qoniqishi o’rtasidagi teskari U shaklidagi munosabatlarga dalil beradi.

Tadqiqotchilar ushbu tadqiqotni narsisizm va etakchilik o’rtasidagi munosabatlarni yaxshiroq tushunish uchun o’tkazdilar. Ular, ayniqsa, o’zini-o’zi qadrlash, hamdardlik yo’qligi va hayratga bo’lgan kuchli ehtiyoj bilan ajralib turadigan ulkan narsissizmga e’tibor qaratdilar. Ular rahbarlardagi ulug’vor narsissizm izdoshlarning qoniqishiga qanday ta’sir qilishini o’rganishni xohlashdi.

Bonn universitetining sanoat va tashkiliy psixologiya professori, tadqiqot muallifi Gerxard Blikl: “Ko’pincha hokimiyatda bo’lganlar narsistik tendentsiyaga ega”, dedi. “Men bu haqiqatan ham ishlay oladimi yoki yo’qligini bilishga qiziqdim, chunki narsistlarning etakchiligi ko’pincha yomon ishlaydi. Narsistlar hokimiyat va etakchilik lavozimlariga osongina ega bo’lishadi, lekin ular ko’pincha kambag’al rahbarlardir.

Tadqiqotni o’tkazish uchun tadqiqotchilar turli tashkilotlardagi 640 nafar rahbar va 1259 nafar ularga bo’ysunuvchi (izdoshlari) haqida ma’lumot to’plashdi. Rahbarlar o’zlarining ulkan narsissizmlarini Narsisistik hayrat va raqobat so’rovi (NARQ) yordamida baholadilar, bu ham agentlik ekstraversiyani, ham antagonizmni o’lchaydi.

Agentlik ekstraversiya deganda o’zini-o’zi qadrlashning ulkan tuyg’usi, yuqori o’ziga ishonch, yuzaki jozibadorlik va haddan tashqari hayratga muhtojlik kabi xususiyatlar tushuniladi. Antagonizm esa empatiyaning yo’qligi, huquq tuyg’usi va takabburlik, manipulyatsiya va ekspluatatsion xatti-harakatlarga moyillik kabi xususiyatlarni o’z ichiga oladi.

Rahbarlar, shuningdek, HEXACO-60 shaxsiy so’rovnomasidan foydalanib, ularning ekstraversiyasi va roziligi reytingini taqdim etdilar. Ekstraversiya ochiqko’ngil, g’ayratli va ochiqko’ngil bo’lish tendentsiyasini anglatadi, rozilik esa boshqalarga nisbatan mehribon, hamkorlik va rahm-shafqatli bo’lishga moyillikni anglatadi.

Izdoshlar o’zlarining rahbarlaridan qoniqishlarini besh balli tizim yordamida baholadilar. (masalan, “Shaxsan sizni bevosita rahbaringizning rahbarligidan qanchalik qoniqdingiz?”)

Tadqiqotchilar etakchining ulkan narsissizmi va izdoshlarining qoniqishi o’rtasida egri chiziqli bog’liqlik borligini aniqladilar. Bu shuni anglatadiki, ma’lum bir nuqtaga qadar etakchidagi o’rtacha darajadagi narsissizm izdoshlarning qoniqishini oshirishi mumkin. Biroq, bu nuqtadan tashqari, narsisizm yanada kuchaygan sari, izdoshlarning qoniqishi pasayishni boshlaydi.

“Kichik dozada narsisizm etakchilik rolidagi odamlarni yanada muvaffaqiyatli qiladi”, dedi Blickle PsyPost. “Bu sifat emas, miqdor masalasi. Narsissizmning yuqori dozasi ko’pincha izdoshlarning qoniqishi va rahbarlarning faoliyatiga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Rahbarlik rollarida yuqori kamtarlik ham ishlamaydi. Demak, bu rahbarlarni muvaffaqiyatli qiladi va izdoshlarni o’z rahbarlaridan mamnun qiladigan o’rta yo’ldir.

Muhimi, bu topilmalar tadqiqotchilar rahbarning yoshi, jinsi, ish vaqti, ish vaqti, ierarxik mavqei va ta’lim darajasi, izdoshlarning jinsi, yoshi, birgalikda ishlash muddati va aloqalar chastotasini nazorat qilgandan keyin ham saqlanib qolgan.

“Yuqori rahbar kamtarligi izdoshlar qoniqishiga ko’proq ijobiy ta’sir ko’rsatmaganiga hayron bo’ldim”, dedi Blikl.

Tadqiqotchilar, shuningdek, narsisistik liderlar tomonidan ko’rsatiladigan o’ziga xos xatti-harakatlar ularning izdoshlarining ulardan qanchalik mamnun bo’lishiga turli xil ta’sir ko’rsatishini aniqladilar. Jozibasi bilan bog’liq xatti-harakatlar izdoshlarning qoniqishi bilan ijobiy bog’liq edi. Boshqa tomondan, devalvatsiya bilan bog’liq xatti-harakatlar izdoshlarning qoniqishiga salbiy ta’sir ko’rsatdi.

Bundan tashqari, Blikl va uning hamkasblari ekstraversiya va xushmuomalalikni nazorat qilganlarida, etakchining ulkan narsissizmi va izdoshlarining qoniqishi o’rtasidagi U shaklidagi munosabatlar yo’qoldi. Bu shuni ko’rsatadiki, ulug’vor narsissizm o’z ta’sirini ushbu ikki shaxsiy xususiyat orqali amalga oshiradi.

Tadqiqot narsisistik xususiyatlar va izdoshlarning qoniqishi o’rtasidagi murakkab munosabatlarni tushunishimizga yordam beradi va ularning ta’sirini aniqlashda o’ziga xos xatti-harakatlarni hisobga olish muhimligini ta’kidlaydi. Ammo shuni ta’kidlash kerakki, tadqiqot kesma bo’lib, kelajakdagi tadqiqotlar bo’ylama dizaynlardan foydalanishi mumkin.

“Bizning tadqiqotimiz bashoratli emas edi”, dedi Blikl. “Kelajakdagi tadqiqotlar etakchi narsissizmni hozir va bir yoki ikki yildan keyin izdoshlarning qoniqishini sinab ko’rishi kerak.”

“Kelajakdagi tadqiqotlar etakchining ijtimoiy mahorati bilan birgalikda lider narsisizmining ta’sirini tahlil qilishi kerak”, deya qo’shimcha qildi u. “Oldingi tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, ijtimoiy mahorat makiavelizm kabi qorong’u shaxsiyat xususiyatlarini kamuflyaj qilishi mumkin.”