Tasavvur – bu mavjud aloqalardan tashqari voqelikni aks ettirishni o’z ichiga olgan jarayon. Tasavvur yordamida inson haqiqatda takrorlashni nazarda tutmaydigan narsalarni yaratishga qodir. Ushbu maqolada siz tasavvurning qanday turlari mavjudligini bilib olasiz.
Tasavvur tushunchasi
Tasavvur – bu idrok, fikrlash, xotira bilan bir darajaga qo’yilishi mumkin bo’lgan bilish jarayoni. Tasavvur yordamida inson o’z chegaralarini kengaytira oladi, haqiqatda hali sodir bo’lmagan yangi vaziyatlarni o’ylab topadi. Bu turli vaziyatlardagi xatti-harakatlarning oqibatlariga qarab muayyan xatti-harakatlar modelini yaratishga yordam beradi. Tasavvur yordamida siz haqiqatni rivojlantirish yo’nalishini belgilashingiz mumkin.
Tasavvurning tasnifi
Tasnifiga ko’ra, tasavvur faol va passivga bo’linadi. Tasavvur jarayonini ongli ravishda boshqara olish qobiliyatiga qarab, uning faolligi turli darajada namoyon bo’ladi. Ijodiy tasavvurni faol tasavvurga, orzu va orzularni passivga kiritish mumkin.
Tushda paydo bo’ladigan vahiylar insonning xohish-istaklariga umuman bog’liq emas. Xuddi shu printsipga ko’ra, odam o’z tushlarini nazorat qila olmaydi, bu ko’pincha uyg’onganidan keyin noaniq bo’lib qoladi.
Orzulardan farqli o’laroq, inson tushlarni o’zi boshqarishi mumkin. Ayni paytda shaxs o’zi xohlagan narsani ifodalaydi. Ayni paytda autistik fikrlash xayolotga yordam beradi, uning yordamida odam o’z boshida kerakli rasmlarni yaratadi.
Orzular o’rnini haqiqiyroq orzular bilan almashtirish mumkin. Biror kishi biror narsa haqida orzu qila boshlasa, bu uning bu orzularini amalga oshirish istagidan dalolat beradi. Ushbu bosqichda odam tasvirlarni qayta tiklashga va tushni amalga oshirishning aniq sxemasiga rioya qilishga harakat qiladi.
Reproduktiv xayol boshida boshqalar tomonidan tasvirlangan tasvirlarni qayta tiklashni o’z ichiga oladi. Bunday qayta ishlab chiqarish motivatsiyaga qarab tarkibni tartibga solishni, shuningdek, tasvirlarning yorqinligini nazarda tutadi. Uning yordami bilan odam hali tashrif buyurish nasib qilmagan uzoq mamlakatlarni, shuningdek, hech qanday aloqasi bo’lmagan turli tarixiy voqealarni tasavvur qilishi mumkin. Dam olish uchun katta manba turli tarixiy kitoblar va badiiy adabiyotlardir.
Ijodiy tasavvur muallifning subyektivlikka intilishi bilan ajralib turadi. Bunday tasavvurning natijasi aslida mavjud bo’lmagan tasvirlarni yaratishdir. Yozuvchilar, shoirlar, rassomlar ijodiy tasavvurga murojaat qilishadi. Ular bir vaqtning o’zida ularning hayoti va shaxsiyatini aks ettiruvchi badiiy tasvirlarni yaratishga qodir. Ijodiy tasavvur ilmiy sohada ham mavjud.
Psixologiyada tasavvur turlari
Psixologiyada tasavvurning 3 turi mavjud:
- Vizual tipda shaxs vizual tasvirlarga ega.
- Eshitish turi biror narsani eshitish yordamida idrok etishni o’z ichiga oladi. Shunday qilib, shaxs ob’ektning nutq xususiyatini ifodalashga qodir.
- Tasavvurning motorli turi harakat orqali idrok qilishni o’z ichiga oladi. Shunday qilib, masalan, odam ma’lum bir trekni eshitganida, u darhol ushbu qo’shiq ijrochisini sahnada o’ynayotganini tasavvur qila boshlaydi.