O’qituvchilar va o’qituvchilar juda ko’p ishlarni tekshiradilar. Shuningdek, ular o‘quv dasturiga amal qiladilar, uy vazifalarini tayyorlaydilar va doimiy ravishda o‘z malakalarini oshirib boradilar. Ularni haqli ravishda eng ko’p o’qiydigan odamlar deb atash mumkin. Ammo miya charchoqqa moyil bo’lib, bu kognitiv funktsiyalarning pasayishiga, xotiraning zaiflashishiga va diqqatning yomonlashishiga olib keladi. Tez o’qish xato qilmaslikka, katta hajmdagi ma’lumotlarni boshingizda saqlashga va istalgan matnni tezda boshqarishga yordam beradi.

Tez o’qish printsipi matn ma’lumotlarini tez idrok etishga asoslangan. Bunday o’qish yuzaki va tafsilotlarni sezishga imkon bermaydi, deb ishonish xato. Boshlang’ich sinf o’qituvchilari ishini tekshirishda barcha jihatlarni – ma’noning to’g’ri yozilishi va ishlatilishini, o’quvchilar tomonidan qoidalarni o’zlashtirishi va qo’llashi, xatolar va xatolarni hisobga olish muhimdir. O’rta maktab o’qituvchilari va bakalavriat talabalari uchun ishning boshqa tafsilotlarini – mavzuni ochishdan tortib, hikoyaning ketma-ketligiga qadar baholash muhimdir. Bu jarayonlar miyaning asosiy kognitiv funktsiyalari – diqqat, xotira va fikrlashni o’z ichiga oladi. Tez o’qish texnikasi ana shu qobiliyatlarni rivojlantirishga asoslanadi.

Diqqat va xotira

Xotira e’tiborsiz ishlamaydi, bu har qanday faoliyat uchun to’g’ri keladi. Konsentratsiyasiz biz ma’lumotni, ayniqsa vizual ma’lumotni idrok etmaymiz. Demak, masalan, e’tiborimiz tarqoq bo‘lsa va fikrimiz boshqa narsalar bilan band bo‘lsa, biz ma’noviy bog‘lanishga ega bo‘lmasdan, kitob sahifasini cheksiz qayta o‘qib chiqishimiz mumkin. Matn ma’lumotlarini tushunish qiyin va har bir satrni o’qish zarurati jarayonni yanada qiyinlashtiradi. Tez o’qishning asosiy usullaridan biri har bir so’z va satrga qoqilmasdan butun sahifani ko’rish imkonini beradi. Buning uchun ko’z mushaklarini mashq qilish kerak – bu periferik ko’rish maydonini kengaytiradi va darhol barcha ko’rinadigan matnga diqqatni jamlaydi.

Katta hajmdagi so’zlarni idrok etish qobiliyati og’zaki xotirani rivojlantirishga yordam beradi. Qanchalik ko’p matn ko’rsak, so’zlarning to’g’ri yozilishini eslaymiz. Shunday qilib, bir qarashda butun sahifani qamrab olishni o’rganib, “kuzatish” bilan biz xatolarni darhol ko’ramiz. Bu pedagog uchun tom ma’noda super kuchdir. Va biz bir vaqtning o’zida qancha ko’p matnni idrok qilsak, shunchalik ko’p eslay olamiz. Bu taqdimot mavzusini yo’qotmaslikka imkon beradi. Shunday qilib, tez o’qish xotira va idrok tezligini o’rgatadi.

Fikrlash va umumiy samaradorlik

Miyaning asosiy funktsiyalari murakkab tarzda ishlaganligi sababli, fikrlashni rivojlantirmasdan tez o’qishni o’zlashtirish mumkin emas. Axir, katta hajmdagi ma’lumotlarni idrok qilish va eslab qolishda siz ularni qayta ishlashga ham vaqtingiz bo’lishi kerak. Shu maqsadda tez o’qishni o’rgatishda interhemisferik shovqin uchun maxsus mashqlar taklif etiladi. Bu shunday ishlaydi: chap va o’ng qo’l bilan bir vaqtning o’zida turli xil harakatlarni amalga oshirish orqali biz miyaning ikkala yarim sharidan ham foydalanamiz. Bu miyaning turli qismlarini faollashtirishga yordam beradi, ya’ni fikrlash jarayonlarini tezlashtirishga yordam beradi.