Behruzbek Hamidov
| Tushunish uchunmi yoki shunchaki tinglash uchunmi? |
O’shanda nima qilganingizni eslaysizmi?
Siz uning nuqtai nazarini tushunishga harakat qilasiz, o’z nuqtai nazaringizning to’g’riligini isbotlaysiz.
Yoki qo’lingizni unga jimgina xo’rsinib silkitsangiz?
Shuni ta’kidlash kerakki, turli omillar tufayli bizning reaktsiyamiz har doim ham bir xil emas.
Va shunga qaramay, qanday qilib turli xil qarashlardagi odam bilan suhbatni yaxshiroq qilish mumkin?
Boshqa odamlarning bayonotlariga birinchi munosabatimiz qabul qilishdan ko’ra ko’proq hukm qiladi. Bizning printsiplarimiz va qadriyatlarimiz tufayli biz darhol shunday deb o’ylaymiz: “Bu noto’g’ri yoki to’g’ri, bu yomon yoki yaxshi, bu mantiqsiz yoki oqilona”.
Biz kamdan-kam hollarda odam o’z bayonotiga nima qo’yishi haqida o’ylaymiz.
Ideallar va falsafa hayot davomida o’zgarishi mumkin.
Garchi bu to’satdan va sababsiz sodir bo’lmasa ham, ichimizdagi qayta qurish har doim ham qo’rqinchli.
Ushbu qo’rquv tufayli biz o’zimizni “bir sahifada” bo’lganlar (
sevimli qarindoshlar, hamkasblar, hatto talabalar) bilan o’rab, tanho ichki dunyomizni himoya qilishga harakat qilamiz.
Biz uchun xuddi shunday dunyoqarashga ega muhit bo’lishi muhim.
Bizga yaqin bo’lmagan qarashlarga ega bo’lgan odamni tushunish mumkin, degan o’tkinchi o’y esa, ichki nizolarni keltirib chiqarishi mumkin: “Uning pozitsiyasini qabul qilish bilan men o’z printsiplarimni bildirmayapmanmi?
Uni tushunish bilan men u bilan bir xil odamga aylanib qolmaymanmi?
Va agar men tushunsam-u, lekin qabul qilmasam, bu ikkiyuzlamachilik emasmi?”
Boshqa odamni tushunish orqali biz uni boyitamiz.
Uning his-tuyg’ulari, tajribalari, munosabatlari e’tiborga olinadi va qadrlanadi, ulardan inson o’zi bo’lishi mumkin va niqob kiymaydi.
O’zini o’zi qadrlashi va o’ziga bo’lgan ishonchi o’zini qabul qilinganini his qilgan sari ortadi.
Bu bizni ham boyitadi.
Boshqalarning g’oyalarini tinglash, o’zimizni to’ldirish, muammolarga boshqa tomondan qarash orqali biz ufqlarimizni sezilarli darajada kengaytiramiz, yanada sodiq va etuk bo’lamiz.
“Haqiqat tortishuvda tug’iladi”, dedi Sokrat.
Ha, lekin agar nizo sog’lom muhokamaga aylantirilsa, unda haqiqat bilan birga ekologik toza ittifoq ham tug’iladi.
Muloqot endi ibratli sifatida qabul qilinmaydi, u “teng” bo’lib qoladi, bu erda har bir kishi o’z tajribasi prizmasi orqali tajribani qiziqish bilan tushuntiradi.
Bu unchalik oson emas.
Biroq, agar siz boshqalarni tushunishga, ularning tajribasi va shaxsiy falsafasini inobatga olishga chin dildan harakat qilishni boshlasangiz, mulohaza qanday ikkinchi darajali bo’lib qolayotganini, tajovuzkorlik va nafratning pasayishini va boshqalar bilan munosabatlar yaxshilanishini ko’rib hayron qolasiz.
Bu shunchaki tushunishdan boshqa narsaga aylanadi.
Bu siz va tashqi dunyo o’rtasida ko’prik bo’lib xizmat qiladi.
Izzattillo Islomov
