Behruzbek Hamidov
okchadan likopcha olib, dasturxonga o‘tirib, yolg‘iz tushlik qil… Bunday fikr 32 yoshli Kristinaning uydan ishlagan kunlarida xayoliga ham kelmaydi. Yolg’iz tadbirkor ayol, u o’zining kichik kompaniyasini boshqaradi va tushlik tanaffusidan elektron xatlarga javob berish yoki hisob-kitoblarni yozish uchun foydalanadi… “Men kompyuterda o’tirib, sendvich yeyman va nima yeyayotganimni sezmayapman. Men buni sog’lom ovqatlanish deb atash mumkin emasligini bilaman. Menda boshqa tanlov yo‘q. Biz pul topishimiz kerak…”
Ammo uning bepul oqshomlari ham bormi? “Agar do’stlarim bilan kafega borishga muvaffaq bo’lsam yaxshi bo’ladi, men kompaniyada turli xil shirinliklar tatib ko’rishni yoqtiraman. Va uyda, yolg’iz … bu qandaydir achinarli, – deb tan oldi u nihoyat.
Biz uchun ovqatlanish jarayoni nafaqat to’yish va zavqlanishni anglatadi, balki u turli xil ma’nolarga ega. Misol uchun, u mehr, g’amxo’rlik, vasiylik va muloqot bilan bog’liq bo’lishi mumkin. Oilaviy psixoterapevt Inna Xamitova: “Bu ma’nolar bizning eng erta bolalik tajribamizga qaytishi mumkin”, deb tushuntiradi. – Chaqaloq uchun ovqatlanish ham ona bilan aloqadir. Bu his-tuyg’ularning butun majmuasini o’z ichiga oladi: ta’m, hid, issiqlik, yumshoq silash, ular ona bilan birlashishning baxtli tuyg’usini beradi. Bu ko’pchiligimizga oziq-ovqat haqida umumiy jarayon va tushlik yoki kechki ovqatga borish uchun hech kim yo’q bo’lganda o’tkir yolg’izlik hissini beradi.
“MEN O’ZIMNI YOMON HIS QILYAPMAN, CHUNKI MENGA ISHTAHA TILAYDIGAN HECH KIM YO’Q”
43 yoshli Mixail afsus bilan shunday deydi: “Ajrashgandan keyin men yeyman, kim biladi: quritilgan mevalar, rulolar, kolbasalar… Men oilam uchun kechki ovqat pishirardim va ishoning, hamma barmoqlarini yaladi. Hozir esa o‘zim makaronni zo‘rg‘a pishira olaman”. Sababi nima? “Aybdorlik”, deb tan oladi u. – Ilgari pechka yonida turishdan ba’zan charchagan bo‘lsam, endi ovqat pishirish, dasturxon yozish va to‘g‘ri ishtaha tilaydigan hech kim yo‘qligidan tushkunlikka tushaman… O‘zim ham ajrashishga qaror qildim, lekin men oilamni sog’indim. Kechqurun televizorni yoqaman va uning “jamiyatida” nimadir yeyman: shunchaki nimadan voz kechganim haqida o‘ylamaslik uchun…”.
Hamma birga ovqatlanishi kerak bo’lgan bu muqaddas qoidani takrorlashni bas qiling! Ko’p odamlar bu munosabat tufayli azoblanadi.
Afsuski, biz aybdorlik tuyg’usi tufayli hayot quvonchlaridan voz kechib, azob chekishni afzal ko’rishimiz kam uchraydi. Psixoanalitik Ketrin Grenjard o’z bemorlaridan tez-tez shu kabi hikoyalarni eshitadi: “Ajralishdan keyin ayollar va erkaklar hayotdan zavqlanishni qiyinlashtiradi. Ular ajrashishdi, “uyda qoladigan” ota-onalarga aylanishdi va natijada o’zlari olgan erkinlikdan qanday foydalanishni bilmay yolg’iz qolishdi. Ular undan foydalanishga jur’at eta olmaydilar, ular uchun bu bema’nilik kabi.” Ayniqsa, ularni nima tushkunlikka soladi? Har bir inson birga tushlik qilish kerak degan stereotip. “Biz bilan birga ovqatlanishingiz kerak bo’lgan bu muqaddas qoidani aytmang! – e’tiroz bildiradi psixoanalist. “Bu munosabat tufayli ko’p odamlar azob chekishadi va biz undan xalos bo’lishimiz kerak, chunki psixika uchun oqibatlar juda jiddiy bo’lishi mumkin.” Aslida, bu har doim ham umumiy stolda hukmronlik qiladigan idil emas, aksincha, ko’pincha o’zaro tanbehlar eshitiladi yoki og’riqli sukunat osiladi va ba’zida hamma o’z smartfonlariga ko’miladi … “Oilaviy sokin kechki ovqat tasviri chunki hamjihatlikning timsoli patriarxal an’ananing asosidir”, – deydi Inna Xamitova. – Amalda, ba’zi oilalarda baham ko’rishdan faqat oziq-ovqat qoladi. Birga ovqatlanish va birga bo’lish o’rtasida katta farq bor”. Xo’sh, biz nimani orzu qilamiz?
