Shu bilan birga, ma’lum bo’lishicha, yolg’on ma’lumotlar nafaqat haqiqatni buzadi, balki miyamizni ham o’zgartiradi!

Yolg’on – bu nafaqat psixologlar tadqiqoti uchun keng maydon, balki nevrologlar uchun juda qiziqarli qiziqish sohasi.

Yolg’ondan foyda olish va shu bilan birga uyatdan qochish uchun inson miyasi hech qanday yomon narsa sodir bo’lmaganiga ishontiradigan mexanizmlarni faollashtiradi. Bu ilmiy tajribalarda juda ochiq ko’rinadi, agar odamlar pulni emas, balki, aytaylik, ularning o’rnini bosadigan tokenlarni olsalar, ko’proq qadriyatlarga ega bo’lishadi.

Shu bilan birga, bizning miyamizda yolg’on gapirish uchun javobgar bo’lgan maxsus bo’lim yo’q, turli bo’limlar murakkab jarayonda ishtirok etadi – bu magnit-rezonans tomografiya tadqiqotlari bilan tasdiqlangan.

Biz sizni bu zonalar nima ekanligini va devorga soya tashlagan odamning miyasida nima sodir bo’lishini bilishni taklif qilamiz.

Katta kichik yolg’on
Inson qanchalik kuchli va uzoqroq yolg’on gapirsa, unga shunchalik oson bo’ladi. Shuning uchun kichik yolg’on, agar siz jarayonga berilib ketsangiz, doimo yolg’on tog’lari bo’ylab sudrab boradi. Bu hodisa olimlar tomonidan o’rganilgan va isbotlangan. Qanchalik tez-tez yolg‘on gapirsangiz, miyangizda viteslar shunchalik faol aylanayotganini aniqladilar: mashhur Munxauzenlarda yolg‘on gapirmaydiganlarga qaraganda 14% kamroq kulrang modda, lekin 22% ko‘proq oq modda (asab tolalari) bor.

Qo’rquvni kamaytirish
Doimiy yolg’on hatto bizning “biokompyuterimiz”dagi “qo’rquv markazi” faolligini kamaytirishi mumkin. Londonda o’tkazilgan tajriba shuni ko’rsatdiki, patologik yolg’onchilar amigdalada sekinroq faollikka ega. Bundan tashqari, agar birinchi marta yolg’on gapirgan bo’lsa, odam hali ham bu haqda tashvishlansa, unda yolg’on odat bo’lib qoladi va amigdala deyarli uxlab qoladi.

Bunday moslashish insofsizlikning kuchayishiga olib keladi: go’yo odamga uzoq vaqt davomida jirkanch, achchiq tasvirlar ko’rsatilishi bilan bir xil – ertami-kechmi uning ularga nisbatan jirkanish munosabati zerikarli bo’ladi.

Aytgancha, olimlar bu mexanizmlar boshqa xulq-atvor turlariga ham xos, deb hisoblashadi – xuddi shu stsenariylar xavfning kuchayishi va shafqatsizlikning ildizlari ularda bo’lishi mumkin.

Gormonlar va isitma
Biror kishi yolg’on gapirganda, uning qonida stress gormoni kortizol va erkak gormoni testosteron kontsentratsiyasi oshadi. Ikkinchisi yolg’onning fosh bo’lishidan qo’rqishni yo’q qiladi va kortizol hissiy stressni yo’q qiladi.

Va yolg’on gapirish hatto tana haroratini oshiradi! Misol uchun, agar odam o’zining haqiqiy his-tuyg’ulari haqida gapirganda beparvo bo’lsa, uning burni atrofidagi teri biroz issiqroq bo’ladi. Miyada harorat muvozanatini nazorat qilish uchun mas’ul bo’lgan Reil orolchasi faol faollikni uyg’otadi. Karlo Kollodining mashhur ertaki syujetiga o’xshashligi tufayli olimlar bu hodisani “Pinokkio effekti” deb atashni boshladilar.

Ko’p harakat
Firibgarning prefrontal, parietal va assotsiativ motor sohalari ikkala yarim sharda sezilarli darajada faollashadi. Yolg’on gapirish kuch talab qilganligi sababli, qaror qabul qilish va ijtimoiy ma’qullangan xatti-harakatlar uchun mas’ul bo’lgan prefrontal korteks va ong bilan bog’liq bo’lgan bazal ganglionlar o’rtasidagi aloqa mustahkamlanadi.

Aytgancha, ataylab aldash – bunday ko’p bosqichli harakatlar – faqat homo sapiens va yuqori primatlarga xosdir. Masalan, shimpanzelar o’z qarindoshlarini oddiy ovqatdan chalg’itishga qodir, zoologlar bilan muloqot qilish uchun vositachi tillarni o’rgatgan maymunlar esa shirinlikka yashirincha kirish uchun ularni kichik barmoqlari bilan aldashadi!

Aqlli yolg‘onchilar to‘rlariga tushib qolmaslik uchun Vikiumning “Mentalist” va “Tanqidiy fikrlash kurslarini o‘tashingizni tavsiya qilamiz. ” – ular sizni odamlarni yaxshiroq tushunishga, bug’doyni somondan mohirlik bilan ajratishga va stereotiplar va reklama nasihatlariga ergashmaslikka o’rgatadi.