COVID-19 pandemiyasi odamlarga nafaqat moliyaviy, balki ma’naviy jihatdan ham jiddiy ta’sir ko’rsatdi. Odamlar noma’lum narsalar haqida tashvishlana boshladilar. Ushbu maqolada siz qanday qilib odamlarga nisbatan bag’rikeng bo’lish va noma’lum stressni engish haqida o’qiysiz.

Noma’lum g’azablana boshlaganda, u nafaqat odamlarning oyog’i ostidan yerni urib yuboradi, balki sog’liq muammolariga, ish yo’qotishiga va yaqinlar bilan uchrasha olmaslikka hissa qo’shadi. Yangiliklarni ko’rayotganda jamiyat vaqti-vaqti bilan hammasi qachon tugashi haqida savollar beradi. Bu hech kimga ma’lum emas. Ammo ahvolingizni hech bo’lmaganda biroz engillashtirish va doimiy qo’rquv va stress hissiyotida bo’lmaslik uchun siz shunchaki noma’lum narsani qabul qilishingiz kerak. O’tkazilgan tadqiqot shuni ko’rsatdiki, noma’lum narsalarga nisbatan xotirjam bo’lgan shifokorlar stressga kamroq moyil.

Noaniqlik va stress qanday bog’liq?

2016 yilda o’tkazilgan tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, noma’lumlik hissi stress holatiga kutilgan og’riq hissidan ko’ra ko’proq ta’sir qiladi. Salbiy natija haqida bilish inson uchun bilmaslikdan ko’ra ancha yaxshi variantdir. Biror kishi uni nima kutayotganini bilsa, garchi bu unchalik yaxshi bo’lmasa ham, u har doim vaziyatni etarli darajada idrok etishi yoki hamma narsani oldindan rejalashtirishi mumkin. Shunday qilib, odam sodir bo’layotgan hamma narsani nazorat qiladi.

Noma’lum narsalarni engish uchun, oldindan javob olishning iloji bo’lmaganda, hamma ham buni qila olmaydi. Noma’lum narsaga chidash qobiliyati hammaga ham berilmaydi, lekin bu mahoratni osongina rivojlantirish mumkin.

Tolerantlik va noaniqlik

O’zingizga nisbatan hamdardlikni his eting. Sizning ongingiz noma’lum narsalar bilan shug’ullanishga harakat qilganda faollashadi. Siz aniq qarorlar qabul qilishingiz kerak va keyin nima bo’lishi haqida o’zingizga savol bermang. Noma’lum sabablarga ko’ra stress paytida o’z-o’zini rahm-shafqat qilish odatiy holdir. Shuning uchun, bu daqiqalarda o’zingizni haqorat qilishga urinmang. Bundan tashqari, bu vaqt ichida tinchlanish va sevimli mashg’ulot bilan shug’ullanish uchun imkon qadar ko’proq vaqt ajratishingiz mumkin.

Qanchalik ko’p e’tibor va g’amxo’rlik ko’rsatsangiz, hozirgi paytda boshdan kechirayotgan stress tufayli sharmanda bo’lmaslik ehtimoli shunchalik yuqori bo’ladi. Yengil zarbalar ham noaniqlik bilan birga keladigan stressni engishga yordam beradi. Bunday manipulyatsiya stress darajasini pasaytiradigan oksitotsin ishlab chiqarishga yordam beradi. Bundan tashqari, siz xavfsiz ekanligingizni va hamma narsa yaxshi bo’lishini takrorlab, faqat mehribon tarzda o’ylashingiz kerak. Avvaliga bu usul juda g’alati tuyulishi mumkin, ammo stress va noaniqlik davrida u eng yaxshi ishlaydi.

Ogohlikka jiddiy yondashing. Ehtiyotkorlik insonning hozirgi vaqtda ma’lum bir joyda, u qiziquvchan bo’lishga tayyor bo’lganda mavjudligini anglatadi. Bu noaniqlik davrida juda foydali vosita bo’lishi mumkin. Oddiy misol keltirish mumkin. Ertalabki kofeni ichganingizda va o’sha paytda pandemiya haqidagi yangiliklarni o’qiganingizda, bu sizni stressni his qila boshlaysiz, o’zingizga ko’p savollar berasiz va avtopilotda qahva ichishni tugatasiz. Agar siz barcha gazeta va telefonni qo’yib, ichimlikning yoqimli ta’mi va hididan bahramand bo’lsangiz, bu xabardorlik hissi.

Nega aql-idrok muhim?

Bu noaniqlik davrida, tana stressga duchor bo’lganida, diqqat bu erda va hozir sodir bo’layotgan muhim narsaga o’tishga yordam beradi. Kelgusi voqealar haqida o’ylash va tashvishlanish o’rniga, siz shunchaki lahzadan zavqlanasiz. Albatta, ijtimoiy tarmoqlar va gazetalardan voz kechish mumkin emas, ammo buning uchun ma’lum vaqtni belgilashingiz mumkin.

O’zingizning yondashuvingizdan foydalaning

Noaniqlik borligida his-tuyg’ularga dosh berolmayman deb o’ylagan paytlarda, iloji boricha unga qarshi chiqishga harakat qiling. Bundan tashqari, o’zingiz uchun shuni ta’kidlashingiz kerakki, siz har qanday natijaga dosh berishga tayyormiz.

Noaniqlik sizni engishingizga ishonchingiz komil bo’lmaganda qo’rqitishi mumkin. Bunga qarshi kurashish uchun siz voqealar oqibati uchun mumkin bo’lgan eng yomon stsenariyni o’ylab topishingiz mumkin va keyin uni qanday qilib oldini olish haqida o’ylashingiz mumkin. Muammoni hal qilish mumkinligini tushunganingizda, siz hissiy labirintdan chiqishingiz mumkin bo’ladi.