Behruzbek Hamidov
Biz xohlaymizmi yoki yo’qmi, maqsadni belgilash kundalik hayotimizning ajralmas va juda muhim qismidir. Ba’zi odamlar uchun bu ongli jarayon, lekin ko’pchiligimiz ular deyarli har kuni maqsadlar qo’yganliklarini bilib hayron bo’lishimiz mumkin. O’tgan kunlar haqida bir zum o’ylab ko’rsangiz, har kuni o’z oldingizga son-sanoqsiz maqsadlar qo’yganingizni tushunasiz. Ulardan ba’zilari ahamiyatsiz, boshqalari esa kelajak uchun juda muhimdir.
Maqsadni to’g’ri belgilash bizni yanada samaraliroq qilishimizga imkon beradigan motivatsiya bo’lib xizmat qiladi. SMART usuli aynan shu maqsadda ishlab chiqilgan – u maqsadlarni real qiladi va ularni aniq harakatlarga aylantirishga yordam beradi. Agar siz o’z maqsadingizni to’g’ri shakllantirsangiz, unga aynan siz kutganidek erishish imkoniyati ancha yuqori bo’ladi.
Aqlli maqsadlarni belgilash tamoyillari
Ingliz tilidan tarjima qilingan “SMART” “aqlli” degan ma’noni anglatadi. Undagi har bir harf ma’lum bir xususiyatni ifodalaydi:
- S – aniqlik;
- M – o’lchash mumkinligi;
- A – jozibadorlik;
- R – realizm;
- T – o’z vaqtida.
Zig Ziglar fikricha, maqsadga erishish yo’lining yarmi uni to’g’ri qo’yishdir. Maqsad quyidagi talablarga javob berishi kerak:
- S – aqlli usul yordamida maqsadlarni belgilash aniq ta’riflarni talab qiladi. Istalgan natija aniq va aniq shakllantirilishi va barcha taxminlaringizni o’z ichiga olishi kerak. Sozlamalaringizni qog’ozga yoki telefoningizga yozib qo’yganingiz ma’qul, bu ularni bilinçaltında tuzatishga yordam beradi. Aynan nimaga erishmoqchi ekanligingizni, qanday usullar bilan va nima uchun ushbu aniq maqsadga erishmoqchi ekanligingizni yozing. Maqsad shunday tasvirlangan bo’lishi kerakki, hech qanday talqinga o’rin qolmaydi. Misol: “Men kitob yozaman. Men har kuni 200 ta so‘z yozaman”.
- M – maqsad osongina o’lchanadigan bo’lishi kerak. Bu nimani anglatadi? Agar sizdan maqsadingizga qay darajada erishdingiz deb so’ralsa, osongina javob berishingiz kerak. Bu sizga maqsad sari qanchalik rivojlanganingizni va unga qanchalik yaqin ekanligingizni aniq bilish imkonini beradi. Misol: “Men kitob yozaman. Men har kuni 200 ta so’z yozaman. Kitob olti bobdan iborat bo‘lib, 300 sahifadan iborat bo‘ladi”.
- A – siz uchun qiziqarli vazifa bo’ladigan jozibali maqsadlarni tanlang yoki ularni amalga oshirish jozibali mukofotni olish bilan bog’liq bo’ladi. Agar sizning maqsadlaringiz zerikarli va qiziq bo’lmasa, unda rejalaringizni amalga oshirish sizni xafa qilishi mumkin. Ushbu bosqichda siz maqsadingizga erishishga yordam beradigan barcha motivlarni sanab o’tishingiz mumkin. Misol: “Men kitob yozaman. Men odamlarga o’z orzularini amalga oshirishga yordam berish uchun har kuni 200 ta so’z yozaman. Kitob olti bobdan iborat bo‘lib, 300 sahifadan iborat bo‘ladi”.
- R – belgilangan maqsadga erishish mumkin bo’lishi kerak. Buni amalga oshirish uchun barni sizning imkoniyatlaringizdan biroz yuqoriroq bo’ladigan darajada o’rnating. Juda oddiy maqsad jiddiy qabul qilinmaydi va unga erishganingizda o’zingizni qoniqtirmaysiz. Juda qiyin bo’lgan maqsad dastlab sizni ko’proq ishlashga undashi mumkin, ammo kutilgan natijani ko’rmasangiz, urinishlarni to’xtatasiz, xafa bo’lasiz va ertaga qoldirasiz. Misol: “Men kitob yozaman. Boshqa odamlarga o’z orzulariga erishishga yordam berish uchun men har kuni 200 ta so’z yozaman. Kitob olti bobdan iborat bo‘lib, 300 sahifadan iborat bo‘ladi”.
- T – belgilangan muddatsiz maqsadga bir yil yoki o’n yil ichida erishish mumkin. Albatta, agar maqsad katta bo’lsa va katta kuch talab qilsa, unga erishish uchun vaqt kerak bo’ladi. Har bir maqsadning yakuniy sanasi bo’lishi kerak. Agar buni o’z vaqtida qilmasangiz, qo’rqmang. Taslim bo’lmaslik va oxirgi muddatni keyingi real sanaga o’tkazish muhimdir. Misol: “Men kitob yozaman. Boshqa odamlarga o’z orzulariga erishishga yordam berish uchun men kuniga 200 ta so’z yozaman. Kitob olti bobdan iborat bo’lib, taxminan 300 sahifadan iborat bo’ladi. Uni yozish uchun olti oydan ortiq vaqt ketmaydi.”
Izzattillo Islomov
