Behruzbek Hamidov
Ko’rinib turibdiki, hamma pulga muhtoj. Ha, bu haqiqat, ammo barchasi hammasi emas. Hech o’ylab ko’rganmisiz, nega odamlar ortiqcha ishlaydilar, dam olish kunlari, ta’tilsiz, ko’proq ish olib boradilar, garchi ularga ish haqi olmasa ham. Ularni bunga nima majbur qilmoqda? Ular nimaga intilmoqda, nimani yo’qotishdan qo’rqishadi? Keling, mumkin bo’lgan javoblarning variantlarini ko’rib chiqaylik.
Ijobiy motivatsiya
1. Boshqa odamning imkoniyatlari va kuchli tomonlariga, uning salohiyatiga ishonish. Bu kreditning bir turi, chunki imon, qoida tariqasida, oqilona narsaga asoslanmaydi, balki faqat shu odam va’da qilgan taassurot va sub’ektiv tuyg’uga asoslanadi. Shuning uchun ba’zida ular shunday deyishadi: “Men his qilaman (ko’ryapman), undan tuyg’u chiqadi”. Ushbu imkoniyatga bo’lgan ishonch quyidagi ijobiy his-tuyg’ular bilan birga keladi: ilhom, samimiy quvonch, har qanday muvaffaqiyatga qoyil qolish, samimiy minnatdorlik.
2. G’ayrat va raqobat. “Men buni qilaman, biz buni qilamiz!” Ushbu hissiy turtki yaxshi energiya, hissiy ko’tarilish, ishingizning foydaliligi va zarurligiga ishonchni talab qiladi. Katta va muhim narsaga tegishli bo’lish hissi. O’zini tasdiqlash motivi mavjud: «Men qila olaman! Biz uddalaymiz!”. Tuyg’u: “Jamoa menga kerak! Faqat bir-birimizni o’zini ko’rsatib, birgalikda muvaffaqiyatga erishamiz. ” Tuyg’ular: ishonchli sadoqat, yuqori hissiy ohang va energiya, g’ayrat.
3. Odamlar va loyihalar uchun javobgarlik. Mas’uliyat juda kuchli turtki. Agar chindan ham sub’ektiv odam biron bir narsa uchun mas’uliyatni his qilsa (masalan, bolani tarbiyalash uchun ota-onalar, birinchi marta katta va muhim loyihani ishonib topshirgan menejer), demak, odam maqsadga erishish uchun bor bilim va kuchini beradi. . Aksariyat odamlar mas’uliyatni his qilishadi, chunki hamma hech qachon biror narsa uchun javobgar bo’lib kelgan. Bu ularning ahamiyatini, atrofdagi odamlarga bo’lgan ehtiyojni, ayniqsa mas’uliyatli shaxsga bog’liq bo’lsa, his qilish imkonini berdi.
Mas’uliyat ma’lum huquqlarni nazarda tutadi. Mas’uliyat qanchalik katta bo’lsa, shuncha ko’p huquqlar, teskari munosabatlar ham adolatli bo’ladi. Boshqa shaxsga huquq berish, vakolatlarni topshirish, shu bilan birga, javobgarlik o’tkaziladi, qabul qilingan qarorlarning ahamiyati oshadi, chunki ular boshqa odamlarga ta’sir qilishi mumkin, ularning taqdiriga ta’sir qilishi mumkin. Ushbu ijobiy turtki hissiyotlari: ahamiyat, ishonch, diqqat, xotirjam ustunlik.
4. Tashkilot va mehnat odatlariga asoslangan motivatsiya. Siz bu erda hech narsa yaratishingizga hojat yo’q, vijdonan ishlash odatlanib qolgan va o’zingizni tartibga solish qobiliyatidan foydalanishingiz kerak. Agar insonda shunday fazilatlar mavjud bo’lsa, unda ularni ta’kidlash, ta’kidlash kerak. Tuyg’ular foydali bo’ladi: ishonch, samimiy minnatdorchilik, ahamiyat hissi.
5. Muvaffaqiyat, e’tirof, baxt bilan mukofotlash. Men muvaffaqiyatli va baxtli bo’lishni xohlayman. Bu reklama talab qilinmaydigan jamiyatda tan olingan va yaxshi shakllangan qadriyatlar. Biroq, hamma yo’llar ham tan olinishga va baxtga olib kelmaydi, lekin agar inson uni farovonlikka olib boradigan yo’lni kashf etgan bo’lsa (yoki ular uni topishda yordam bergan bo’lsa), u holda u kuchli, g’ayratli, maqsadga muvofiq ishlaydi. Hissiy jihatdan baxtga intilish ishonch, g’ayrat, yuqori energiya, xotirjamlikda ifodalanishi mumkin.
Salbiy turtki
1. Mavjud narsani yo’qotishdan qo’rqish. Masalan, pozitsiya, barqarorlik, kelajakka ishonch, o’sish istiqbollari va boshqalar. “Bizda bor narsani saqlamaymiz; yutqazganimizda yig’laymiz”. Ba’zan mavjud vaziyatni saqlab qolish uchun kurashish istagini shakllantirish uchun odam nimani yo’qotishi mumkinligini eslash kifoya. Tuyg’ular: qo’rqinchli hushyorlik, qayg’u, pushaymonlik. Ko’pincha odam hamma narsadan mahrum bo’lishini o’ylamasdan, mavjud bo’lgan boylikka odatlanib qoladi. Shuning uchun, ba’zida biron bir narsani yo’qotish haqida o’ylash baquvvat ish uchun turtki bo’lib xizmat qilishi mumkin.
2. O’zidan va harakatlarining natijalaridan norozilik. Buni boshqacha deb atash mumkin – ziddiyat bilan motivatsiya. Siz shunchaki odamni jirkanch ekanligiga ishontirishingiz kerak va u shunday bo’lsa-da, xursand bo’ladigan narsa yo’q, u xatolarini va xatti-harakatlarini to’g’irlashi kerak, chiqish yo’li bor. Albatta, ayni paytda nima bo’lishi kerakligi, qanday xatti-harakatlar rag’batlantirilishini ko’rsatish to’g’ri. Boshqa variant: inson hamma narsani yaxshi bajaradi, lekin u bundan ham yaxshiroq qila oladi. O’zidan norozilik, eng yaxshi tarzda emas, balki amalga oshiriladigan hamma narsa qilinmaganligi hissi tufayli yuzaga kelishi mumkin. Tuyg’ular: umidsizlik, ozgina qayg’u, qayg’u, pushaymonlik.
3. Biror kishiga biror narsani isbotlashni istash. Ko’p odamlar nafaqat yaxshi bo’lishni, balki boshqalarga qaraganda yaxshiroq bo’lishni xohlashadi. Ammo nimaga loyiq ekanligingizni isbotlashingiz kerak, faqatgina bayonotlar etarli emas – “studiyadagi faktlar”. Shuning uchun ularni olish, topish, qilish kerak, bu mening “salqinroq” ekanligimning isboti bo’ladi. Masalan, ob’ektiv ishlash ko’rsatkichlari mavjud: ishlagan pul miqdori, shartnomalar, xizmat ko’rsatiladigan mijozlar. Bularning barchasi, shubhasiz, menejerning professional faoliyatda ustunligini isbotlaydigan turtki bo’lishi mumkin. Tuyg’ular: kinoya, kinoya, ajablanish, g’azab.
4. Boshqalarni “yasash” istagi. Bu avvalgi motivatsiyaga o’xshaydi, lekin bu erda sizning yaxshiroq ekanligingizni, eng muhimi, boshqalar yomonroq ekanligini isbotlash asosiy narsa emas. Ba’zan buning uchun tushunish uchun hech bo’lmaganda nimadir qilishni boshlash kerak: lekin ular qanday qilib bilishmaydi! Tuyg’ular: yaxshi energiya, afsuslanish, qiziqish, norozilik.
5. Aybdorlik hissi. Ko’pincha odamlar sub’ektiv ravishda o’zlarini aybdor his qilishlari bilan vaziyatni to’g’irlash uchun “tuzatishlar” qilishga harakat qilishadi. Ushbu salbiy turtki qurilishi odatda quyidagilar: siz aybdorsiz, demak … Keyingi – jinoyatchini oqlashi mumkin bo’lgan narsalar ro’yxati. Ushbu salbiy motivatsiyaning kamchiliklari mavjud. Shunday qilib, masalan, vaziyatni to’g’irlash istagi o’rniga norozilik, qarshilik paydo bo’lishi mumkin. Ko’p odamlar, o’zlarini aybdor his qilganda, o’zlarini himoya qilishni boshlaydilar va bunga javoban hujum qilishadi. Tuyg’ular: umidsizlik, afsuslanish, norozilik, qiziqish.
Siz nimani boshqarayotganingizni o’ylab ko’ring? Va sizning bo’ysunuvchilaringiz, agar mavjud bo’lsa? O’zingizning ishingiz yoki boshqa birovingiz uchun turtki, ya’ni uni maqsadga muvofiq boshqarish, yangi imkoniyatlar ochish, kuchli tomonlarni rivojlantirish va sevimli biznesingizdan zavq olish qobiliyatini aniq tushunsangiz.
Manba:b17.ru
Izzattillo Islomov
