Behruzbek Hamidov
“Homilador miya” – bu ko’pincha homilador ayolda xotira va konsentratsiya bilan bog’liq muammolarga ishora qiluvchi ibora. Homiladorlik davrida ayolning fiziologiyasi bilan bog’liq ba’zi jihatlar hali ham noaniq bo’lib qolsa-da, homiladorlik ayolning asab tizimida chuqur iz qoldirishi aniq.
Shuni ta’kidlashni istardimki, homilador ayollarning kognitiv qobiliyatlari pasaygan degan fikrni hamma ham qo’llab-quvvatlamaydi. Misol uchun, Avstraliya Ruhiy salomatlik tadqiqotlari markazining sakkiz yillik tadqiqoti shuni ko’rsatdiki, homilador ayollar boshqalar kabi mantiqiy muammolarni hal qilishda yaxshi edi. Shu bilan birga, yosh onalarning qariyb 80 foizi xotirada to’satdan pasayishlarni boshdan kechirishlarini tan olishadi va ular uchun xotirada yangi ma’lumotlarni saqlab qolish qiyinlashadi.
Biroq, bularning barchasi homiladorlik ayolga zarar etkazishini anglatmaydi. Ba’zi qobiliyatlar homiladorlik paytida ham yaxshilanadi. Bu hayvonlar bilan o’tkazilgan tajribalar bilan ham isbotlangan. Misol uchun, homilador kalamushlar e’tibor, oziq-ovqat qidirish va rejalashtirish testlarida yaxshiroq ishlaydi. Ehtimol, bu imtiyozlarning barchasi avlodlarga g’amxo’rlik qilish uchun foydali bo’lishi mumkinligi bilan izohlanadi.
Biz homiladorlik ayol miyasining neyron aloqalarida katta o’zgarishlarga olib kelishi haqida tobora ko’proq dalillarga ega bo’lamiz. 2010 yilgi tadqiqotga ko’ra, ona tug’ilgandan keyingi dastlabki oylarda miyaning gipotalamus, striatum va amigdala kabi sohalarida asab to’qimalarining miqdori ortadi. Ular his-tuyg’ularni tartibga solish va ota-onalarning motivatsiyasini shakllantirishda ishtirok etadilar. Bundan tashqari, qaror qabul qilish va himoya qilish uchun mas’ul bo’lgan sohalarda ham hajmning o’sishi kuzatiladi.
