Izzattillo Islomov
Tuyg’ularni boshqarish qobiliyati ko’pincha ichki kuch va rivojlangan o’zini o’zi boshqarish bilan bog’liq. Ishbilarmonlik muhitida doimo ijobiy ko’rinishga ega bo’lish, xodimning kasbiy mahoratiga qo’yiladigan talablardan biriga aylangani bejiz emas. Ammo psixologlar doimiy “navbatchi” tabassum haqiqiy his-tuyg’ulardan uzoqlashishga va hatto charchashga olib kelishi mumkinligi haqida ko’proq dalillar topmoqda.
Hissiyotlar ham ishdir
Pensilvaniya universitetining tashkiliy psixologi Alisha Grandi: “Biz o’zimizni tashqi, majburan his qiladigan har qanday narsa, ichimizdan, sof yurakdan kelgan his qilishimizdan boshqacha qabul qilinadi”, deb tushuntiradi. “Ajablanarlisi shundaki, siz o’zingizni ijobiy va quvnoq ko’rinishga harakat qilsangiz, muvaffaqiyatsizlikka uchraysiz. Miya harakatni majburiy deb bilishi bilanoq, u zo’ravonlikka o’xshaydi.”
Optimizm va xayrixohlikni ko’rsatishga doimiy ehtiyoj begonalashishga olib keladi. Alisha Grandi, yuzimizga tabassum niqobini kiyganimizda, o’zimizni ichki holatimizga ko’ra tutganimizdan ko’ra ko’proq energiya sarflab, tezroq charchashimizni aniqladi.
“Biz o’z his-tuyg’ularimizni bir muncha vaqt yashirishimiz mumkin, agar bizda haqiqiy bo’lishimiz mumkin bo’lgan “muqaddasgoh” bo’lsa,” deydi psixolog. “Ammo siz o’zingizni nazorat qilish orqali haqiqiy his-tuyg’ularni alday olmaysiz – tana har doim bunday harakatni hissiy harakat deb biladi va dam olishni talab qiladi.”
Rag’batlantirish yoki oldini olish?
Agar “haqiqiy bo’lmagan” his-tuyg’ular biz uchun yuk bo’lsa, biz hissiy xatti-harakatlarimizni qay darajada boshqarishimiz mumkin?
Psixologlar Myong-Gu Seo, Liza Barrett va Jan Bartunek buni ikki qutbli davomiylik deb hisoblash mumkin bo’lgan motivatsiyamizga bog’liqligini ta’kidladilar. Ichkarida tinimsiz arqon tortishish davom etmoqda. Ishlab chiqarish funktsiyasi bir yo’nalishda tortadi (agar bu foyda keltirishini bilsak, biz harakat qilishga yoki hatto tavakkal qilishga tayyormiz), ikkinchisida – himoya funktsiyasi (salbiy stsenariylardan qochishga harakat qilamiz) 1 .
Behruzbek Hamidov
